عضو شوید
عضویت سریع
تبادل لینک هوشمند 
آمار مطالب
آمار بازدید
مسالة ازدواج به عنوان تنها مسيري كه ما را به خانواده مي رساند، يكي از مسائل بسيار با اهميت از نقطه نظر بهداشت رواني است. آن هم به اين دليل كه در آن رابطه بسيار نزديك و طولاني بين زن و مرد برقرار مي شود و تعيين سرنوشت آينده و واكنش هاي رواني و بهزيستي آنان منوط به روابطي است كه بين اعضاي خانواده وجود دارد(ميلاني فر، 1382). ازدواج با بحران هاي دائمي سر و كار دارد به طوري كه معضل اختلافات زناشويي بيشتر از هر طبقه تشخيصي روان پزشكي ديگر، دليل مراجعه به مراكز مشاوره است (رحمت الهي و همكاران، 1385).
در جهان امروز، عليرغم پيشرفت هاي صنعتي و علمي و دست آورد هاي شگرفي كه در زمينه ها و علوم رفتاري بدست آمده است، انسان نه تنها هنوز نتوانسته مشكلات روحي رواني خود را درمان بخشد بلكه روز به روز اين مسائل رو به افزايش است و افراد بيشتري در معرض خطر اختلالات و ناراحتي ها قرار مي گيرند، تا جايي كه قرن حاضر را قرن گرسنگي عصبي ناميده اند. بررسي هاي اخير نشان مي دهد كه يكي از راه هاي اساسي كه بشر مي تواند به كمك آن سلامت جسمي و رواني خود را حفظ كند، باور ها و اعتقادات مذهبي مي باشد. در سال هاي اخير، بسياري از محققين و روان شناسان غربي معتقدند نقش باورها و اعتقادات مذهبي براي درمان بسياري از مشكلات از قبيل افسردگي و اضطراب و مشكلات خانوادگي موثر است (ستوده،1387).
آنچه از نتايج اكثر مطالعات بر مي آيد دينداري و وجود مفاهيم مشترك مذهبي به عنوان تسهيل كننده و ايجاد كننده تفاهم و حل تعارض ها در روابط درون خانوادگي عمل مي نمايد. لذا با توجه به فرهنگ ديني كشور، در درجه اول سوق دادن خانواده هاي داراي ارزش مذهبي به سوي درمانگران آشنا به مفاهيم ديني و در درجه دوم تربيت روان شناسان با رويكرد هاي ديني جهت خدمات به اين گونه افراد لازم مي نمايد(خداياري فرد، 1385). امروزه پژوهش درباره دين و بهداشت رواني با استفاده از انواع معيارها و فنون پژوهشي به طور گسترده اي دنبال مي شود (وولف، ترجمه دهقاني، 1386).
با توجه به ادبيات و پيشينه پژوهشي كه در حوزه تاثير و نفوذ عامل مذهب، در تار و پود ابعاد مختلف زندگي انسان وجود دارد، بررسي تاثير نگرش مذهبي افراد در تعارضات زناشويي مي تواند به عنوان عاملي موثر در سلامت خانواده مطرح شود و شناخت ابعاد مختلف اين مسئله مي تواند به عنوان ابزاري كارآمد براي پيشگيري از بروز تعارضات زناشويي مورد استفاده قرارگيرد .
تعاريف مفهومي و عملياتي واژه هاو اصطلاحات:نگرش مذهبي:
تعريف نظري : منظور اعتقادات منسجم و يكپارچه توحيدي است كه خداوند را محور امور دانسته و ارزش ها، اخلاقيات و آداب و رسوم و رفتار هاي انسان را با يكديگر، طبيعت و خويش تنظيم مي نمايد(خداياري فرد و همكاران، 1379).
تعريف عملياتي : در اين پژوهش نگرش مذهبي به نمراتي اطلاق مي شود كه آزمودني ها از طريق پاسخ به پرسشنامه نگرش مذهبي كسب مي كنند. به عبارت دقيق تر ميزان نمره آزمودني در هر يك از خرده مقياس ها و همچنين ميزان نمره فرد در شاخص نمره كل، به عنوان ميزان شدت نگرش مذهبي كلي فرد و يا شدت آن بعد تفسير مي شود.
تعارض زناشويي:
تعارض زناشويي مركب از عواطف، افكار و رفتارهايي است، كه باز تابنده خشم، ناكامي، عدم توافق، تنفر، رنجش، تلخي و غيره مي باشد. به عبارت ديگر، هر جا عدم توافق، تفاوت يا ناسازگاري بين همسران وجود داشته باشد تعارض به وجود مي آيد ( ماركمن و هالفورد 2005، به نقل از قليلي و همكاران ، 1385).
تعريف عملياتي : به طور كلي تعارض زناشويي در پژوهش به نمراتي اطلاق مي شود كه از طريق پاسخ آزمودني ها به پرسشنامه تعارضات زناشويي به دست مي آيد. به عبارت ديگر كسا ني كه نمره خام آنها در دامنه 115 و بالاتر قرار مي گيرد .
فصل دوم
ادبيات تحقيق
مقدمهدر اين فصل به مباني نظري پژوهش مي پردازيم. در اين راستا علاوه بر تشريح مطالب اصلي (نگرش مذهبي و تعارضات زناشويي ) به مفاهيم مرتبط با موضوع پژوهش نيز پرداخته مي شود تا نماي كاملي از مباحث مورد نظر به دست آيد. در پايان پژوهش هاي داخلي و خارجي كه در ارتباط با موضوع پژوهش مي باشد، ارائه مي گردد.
تعريف دين يا مذهبيكي از كارهاي اساسي و ضرور در پژوهش هاي علمي و تبادل انديشه، ايضاح الفاض و مفاهيم كليدي به كار رفته در بحث است. زيرا برخي از الفاظ، مشترك لفظي است و معاني لغوي و يا عرفي فراوان دارد. همچنين ممكن است، لفظي در جوامع گوناگون، معاني متفاوتي داشته باشد مثل واژه دين كه معاني گوناگوني برايش آورده شده است. برخي از الفاظ نيز در عين وحدت معنا، داراي چندين مصداق گوناگون بوده يا به مرور زمان، معناي نخستين خود را از دست داده و معناي جديدي را به خود گرفته است. بي توجهي به اين تغيير ها و كاربرد هاي گوناگون برخي الفاظ و مشخص نكردن مقصود از آن الفاظ و مفاهيم، گاهي سبب اشتباه و مغالطه مي شود(كريمي، 1385).
قدمت دين، به درازاي عمر انسان بوده و در شكل هاي گوناگون، از ابتدايي ترين صورت تا صورت متعالي و جامع، در جوامع گوناگون تبلور يافته است. بنابراين ارائه تعريفي از دين كه تمام اديان را در بر گيرد، مشكل است. زيرا اولا معلوم نيست بين تمام اديان يك جامع ذاتي موجود باشد، دوما بر فرض وجود جامع ذاتي، در رسيدن به آن، دو مشكل جدي فرا روي ماست: 1) تحريف شدن برخي اديان و فاصله ي زماني بين ما و آن ها، مانع دستيابي به همه آن هاست. 2) پيش از تعريف جامع و مانع، ما ملاكي نداريم تا با آن ملاك، دين را از غير دين تشخيص دهيـم و اديان را جمع و جامع ذاتي بين آن ها را مشخص كنيم. سوما چون دين، پديده اي است كه ما در برابر آن موضع گرفته، بي تفاوت نيستيم، با حالت موافقانه يا مخالفانه با آن برخورد مي كنيم(ملكيان، 1375).
هزاران سال است كه محققان درباره دين مي نويسند و از آن سخن مي گويند. ممكن است اين موضوع بيش از هر موضوع ديگري در تاريخ بشر كتاب نوشته باشند، با وجود چنين توجه ويژه اي به دين كيست كه جرات كند بپرسد آنچه از آن سخن مي گوييد به راستي چيست؟ اين سوال هر چند گستاخانه باشد ولي سوال بسيار خوبي است. اگر چه داده ها و مشاهدات در حوزه علوم اجتماعي نشان مي دهند كه دين پديده اي عام و جهان گير است. هر تلاشي براي تعريف دين بي درنگ با مشكل مواجه مي شود. اگر فقط با ميراث يهودي و مسيحي و سنت اسلامي سر و كار داشته باشيم، كاملا مطمئنيم كه به اجماعي در اين باره دست مي يابيم، ليكن به محض آنكه از اين ها درگذريم و به اديان آسياي شرقي و افريقا و بسياري نواحي ديگر برسيم كه در امريكاي شمالي و اروپا چندان شناخته شده نيست با دشواري هاي بسياري مواجه مي شويم(اسپيلكا، هود،هونسبرگر، گرساج، ترجمه دهقاني، 1390).
از نظر لغوي مذهب، به معناي روش و طريقه است (لغت نامه دهخدا). همچنين آن را به معناي راه و محل رفتن نيز آورده اند و اين به هنگامي است كه درك ضرورت رفتن و حركت در آن مطرح بوده و جهت حركت در آن مطرح بوده و جهت حركت در آن مشخص باشد(قائمي،1387).
بر همين اساس به روش و برنامه اي كه فرد در زندگي خود پيشه كرده و جهان و آينده را بر آن اساس تفسير مي كند مذهب گفته مي شود(احمدي،1383).
تاثرات و احساسات و رويداد هايي كه براي هر انساني در عالم تنهايي دور از همه بستگي ها براي او روي مي دهد، به طوري كه انسان از اين مجموعه در مي يابد كه بين او و آن چيزي كه آن را امر خدايي مي نامد رابطه اي برقرار است(جيمز، ترجمه قائني، 1387).
مذهب يك سلسله منظم اعتقادات، اعمال و رفتارها (عبادات) و ارزش هاي اخلاقي است كه غالبا شامل قوانين اخلاقي و فلسفي مي شود. به عبارت ديگر، نظامي از گرايش ها، اعمال و مراسم تشريفات و عقايدي كه جامعه در ارتباط با خدا يا دنياي فوق طبيعت پيش مي گيرد و انجام مي دهد(انوري، 1383).
دين مجموعه اي از معارف مربوط به حقيقت انسان و جهان و مقدرات متناسب با آن است كه در مسير زندگي مورد عمل قرار مي گيرد. در اين مجموعه بايدهاي فقهي و اخلاقي قرار دارند كه انسان متدين، تسليم در برابر آنهاست. تسليمي كه زاييده اعتقاد پاك و شناخت حقيقت انسان و جهان است. الزام ها و بايدهاي ياد شده را در ميان خود و افعال اختيارش واسطه قرار مي دهد تا به اين وسيله به كمال شايسته خود راه يابد (طباطبايي،1377). ميان در قالب ايمان مذهبي، دين پيوندي دوستانه ميان انسان و جهان است كه در واقع نوعي هماهنگي انسان و آرمان هاي كلي جهان است(مطهري،1366).
لغت دين به معناي انقياد، خضوع، پيروي، اطاعت، تسليم و فرادانسته است و معناي اصطلاحي آن مجموعه عقايد، اخلاق، قوانين و مقرراتي مي باشد كه جهت اداره امور جامعه انساني و پرورش انسان ها مي باشد(جوادي آملي،1366). دين در اصطلاح به معناي اعتقاد به آفريننده اي براي جهان و انسان و دستور هاي عملي متناسب با اين عقايد است. از اين رو كساني كه مطلقا معتقد به آفريننده اي نيستند و پيدايش پديده هاي جهان را تصادفي و يا صرفا معلول فعل و انفعالات مادي و طبيعي مي دانند، بي دين ناميده مي شوند(جعفري،1375).
تعريف معنويتمعنويت يك مفهوم مهم است كه تعريف آن مشكل است. ميلر و توسن(1999) معنويت را نوعي ويژگي تعريف مي كنند كه ضرورتا مذهب را در بطن خود ندارد و از سه حوزه تشكيل مي شود: عمل (دعا، مراقبه و غيره ) عقايد (اخلاقي ارزشي، خدايي عروج) و تجربه فردي(وست،2004، ترجمه شهيدي و شير افكن،1383).
كلمه معنويت از لغت لاتين spritulityبه معناي جان زندگي مي آيد. روح ممكن است به نيروي سر زندگي حيات تعريف شود كه با مظاهري از جان ، قدرت، شجاعت ارايه مي شود. همچنين معنويت به عنوان گنجايش و تمايل تعريف مي شود كه فطري بوده و در همه انسان ها بي همتا است . اين تمايل معنوي فرد را به سمت دانش، عشق، معني، صلح، اميد، عروج يا تعالي، اتكال، رحمانيت، نيكي و كمال هدايت مي كند. معنويت از ديد گاه هاي گوناگوني بررسي مي شود. ديدگاه هاي عمده معنويت شامل رواني، مذهبي و فرافردي مي باشد. كوئينگ و همكارانش معتقدند معنويت عبارت است از جستجو و مطالبه شخصي جهت درك و فهم پاسخ سوالاتي درباره ي زندگي، معنا و ارتباط با نيروي متعالي، كه ممكن است منجر به رشد آيين هاي مذهبي و رشد جامعه بشود يا نشود(موريرا. كوئينگ2006).
در بسياري از تحقيقات رايج در ادبيات پژوهش معنويت را با استفاده از يك يا دو عنصر از عناصر شناخت و درك هدف، حس پيوند با خود، ديگران و طبيعت يا خداوند و در نهايت اعتقاد به جوهري عظيم تر و والاتر، توصيف مي كنند(هاسد، 2000).
فعاليت ها يا مناسكي كه به زندگي افراد معنا و ارزش مي بخشد. زير بناي بسياري از اين تحقيقات، اين فرضيه است كه فعاليت هاي فطري و دروني بشر تلاشي براي درك معناي خويش ، دنياي اطرافش و برقرار كردن ارتباط با آن است (اوريلي، 2004).
مولفه هاي معنويتمولفه هاي تعالي معنوي، عبارتند از حسن پيوند: عقيده به اين كه فرد بخشي از جامعه بزرگ بشري است و تداوم و هماهنگي زندگي نقش حياتي دارد. جهان شمولي: اعتقاد به ماهيت توام با وحدت زندگي. تحقق دعا: احساس لذت و خشنودي در نتيجه رويارويي شخصي با يك حقيقت متعالي است و جنبه هاي ديگري هستند كه نياز به كاوش بيشتري دارند. تحمل تناقضات: توانايي زندگي كردن با ناپايداري ها و تناقضات در زندگي شخصي و تفكر درباره ي امور با معيار (هم اين و هم آن به جاي يا اين يا آن ). عدم قضاوت: توانايي پذيرش ديگران همان گونه كه هستند و حساسيت نسبت به نيازها و درد هاي ديگران. وجود سپاسگذاري، كه حس دروني شگفتي و سپاس به خاطر همه خصلت هاي مشترك و منحصر به فرد در زندگي خود است(پيدمنت، 1999).
پژوهش الكينز و همكاران (1988) بر اساس 4 پيش فرض بنا شده است: 1) چيزي تحت عنوان بعد معنوي وجود دارد. 2) معنويت يك پديده ي انساني است و به صورت قابليت و ظرفيت در همه ي مردم وجود دارد. 3) معنويت مترادف با مذهبي بودن نيست.4) معنويت قابل تعريف تشريح و اندازه گيري است. آنها در تلاش براي شناخت گسترده تر معنويت، ادبيات مربوط به معنويت را مطالعه كرده و از بررسي اجزاي تشكيل دهنده ي معنويت دريافتند كه معنويت شامل نه خصوصيت اساسي است. در واقع آنها پديده ي معنويت را داراي يك ساختار چند بعدي مي دانند كه شامل نه بخش عمده مي شود: 1) بعد روحاني يا فرامادي كه به عنوان خداي مشخص فرد، خود فراتر يا بعد فرامادي تجربه مي شود. 2) معنا و هدف در زندگي : به اين معنا كه خلاء وجودي را مي توان با زندگي معنادار پر كرد. 3)داشتن رسالت در زندگي: فرد معنوي نوعي احساس وظيفه و تعهد دارد. 4)تقدس زندگي : فرد معنوي مي تواند تجربه هايي نظير حيرت و اعجاب تحسين و شگفتي و را حتي در موقعيت هاي غير مذهبي نيز داشته باشد. و ديگر اينكه سراسر زندگي مقدس است.
5) اهميت ندادن به ارزش هاي مادي: رضايت نهايي را نه در ماديات بلكه در مسائل معنوي و روحي مي توان يافت. 6) نوع دوستي كه به معناي تحت تاثير درد و رنج ديگران قرار گرفتن. 7 )ايده آليسم يا آرمان گرايي: فرد جهاني بهتر را در ذهن به تصوير مي كشد و تمايل دارد كه اين آرمان را برآورده سازد. 8) آگاهي از تراژديك درد مصيبت و مرگ قسمتي از زندگي هستند و به آن رنگ و روح مي بخشند. 9) ثمرات معنويت ك معنوي بودن واقعي موجب تغيير همه ي جنبه هاي بودن و نحوه ي زيستن مي شود(وست،2004، ترجمه شهيدي و همكاران، 1383).
نظريه هاي رشد مذهبيتجربه هاي مربوط به رشد ايمان بسيار زود در زندگي ما آغاز مي شوند، و تصور بر اين بوده است كه در رويش مذهبي مراحل مشخصي وجود دارند. كه در اينجا به بررسي نظريه آلپورت كه اين كار را به شكلي كلي انجام داد و به بررسي چند موضع نظري مهم و نظام مند تر، در اين مورد مي پردازيم.
رويكرد رشد مذهبي آلپورت: آلپورت معتقد بود كه خود پرستي كودكان در سال هاي قبل از بلوغ ناگزير به سرخوردگي و ناكامي مي انجامد . اين فرايند با چيزهايي از قبيل مرگ حيوان دست آموز يا محروميت از مواهب مادي آغاز مي شود و در نهايت به تجديد نظر در انديشه هاي مربوط به عنايت الهي ختم مي گردد . به مرور زمان كودكان بزرگ تر جنبه هاي انتزاعي تر دين داري را كم كم درك مي كنند و ديگر نياز ندارند كه هر چيزي را در قالب هاي ملموس تر بگنجانند. كم كم با “درون گروه” يعني گروه ديني خودشان نيز هماهنگ مي شوند. تحليل آلپورت در قياس با نظريه هاي رشد كه مراحل مشخصي را در نظر مي گيرند كمي دور از نظام مندي است به علاوه در سنجش آراي وي پژوهش كمي صورت گرفته است.
مراحل رشد مذهبي پياژه: ژان پياژه كه چهره اي مهم در روان شناسي رشدي است معتقد بود كه شيوه تفكر كودكان درباره جهان خود هرچه بزرگ تر شوند، به نحوي نظام مند تغيير مي كند. اگرچه پيشنهاد هاي پياژه خالي از ايراد نبوده است. يكي از مهم ترين نتايج مراحل رشد شناختي او پذيرش اين نكته است كه كودكان، بزرگسالان كوچك نيستند و نمي توانند مثل بزرگسالان فكر كنند. اين امر نتايج مهمي براي رشد مذهبي دارد. مثلا نشان مي دهد كه كودكان به لحاظ شناختي قادر به درك مفاهيم انتزاعي و پيچيده نيستند(اسپيلكا و همكاران،1390).
مراحل رشد اخلاقي كولبرگ: كولبرگ كوشيد تا مراحل شناختي را كه اساس رشد تفكر اخلاقي است، مشخص كند. در يك سلسله بررسي ها وي از مردم مي پرسيد كه در باب محظورات اخلاقي مختلف چه مي انديشند. شايد انتظار رود كه مفهوم سازي كولبرگ در مورد رشد اخلاقي، پيوند نزديكي با رويش مذهبي داشته باشد، يا رشد مذهبي مستقيما بر پيدايش اخلاق تاثير گذارد(و احتمالا آن را تعيين كند). كولبرگ صريحا بر آن بود كه رشد اخلاقي و مذهبي كاملا از هم جدا هستند(اسپيلكا و همكاران، 1390).
مراحل رشد ايمان از نظر فاولر: جيمز فاولر بر آن است كه ايمان مذهبي فردي در فرايندي مرحله اي، شبيه آنچه پياژه براي رشد شناختي و كولبرگ براي رويش اخلاقي توصيف كرده اند، روي مي دهد. ايمان تجربه انساني پويا و عامي دانسته شده است كه شامل دين مي شود، اما نه محدود به آن و نه با آن يكسان است. يعني هر چند استفاده فاولر از اصطلاح ايمان با دين نهادينه هم پوشي دارد، اين دو تا تا حدي هم مستقل هستند. مراحل ايمان از نظر فاولر شامل ايمان آغازين، اسطوره اي، تركيبي قراردادي، تفردي متفكرانه، عاطفي، كليت بخش مي باشد. تحليل وي به لحاظ آرا و انديشه ها غني است و چارچوبي براي كار تجربي فراهم مي آورد و مي تواند به فهم ما از اينكه مذهبي بودن چيست كمك كند. رويكردي يگانه به رشد مذهبي : هلموت رايش كوشيده است كه شله قلم كار رويكردهاي نظري و تجربي گوناگون را درباره بررسي رشد مذهبي خلاصه كند. افزون بر اين كوشيده است تا بين ميزان سختي و نرمي نظريه هاي مرحله اي فرق بگذارد. كار رايش، كمكي قابل ملاحظه است به تعيين عناصر مشترك در نظريه ها و تحقيقات تجربي مختلف، ارزيابي انتقادي و تلفيق نظريه ها و توجه به لزوم شفاف سازي و نوعي استاندارد سازي در واژگان و رويكردها مي باشد(اسپيلكا و همكاران، ترجمه دهقاني،1390).
مفهوم نگرش و ويژگي هاي آناصطلاح نگرش از نظر روان شناسان معاني مختلفي دارد، ولي تعريف سه عنصري نگرش تعريفي است كه بيشتر روان شناسان اجتماعي، روي آن اتفاق نظر دارند. عنصر شناختي شامل اعتقادات و باورهاي شخص درباره يك شئ يا انديشه است. عنصر احساسي يا عاطفي آن است كه معمولا نوعي احساس عاطفي با باورهاي ما پيوند دارد و تمايل به عمل، به آمادگي براي پاسخگويي به شيوه اي خاص اطلاق مي شود(كريمي، 1382).
اين اصطلاح از دهه1950 به بعد متداول گرديد و به ويژه در روان شناسي اجتماعي بسيار به كار مي رود. نگرش را آمادگي براي بعضي از انواع واكنش ها نيز تعريف كرده اند و هدف از مطالعه آن تاثير گذاري بر رفتار است. زيرا انواع نگرش ها به عنوان شاخص ها يا عوامل پيش گويي رفتار شناخته مي شود. نگرش ها از مفاهيم اساسي روان شناسي اجتماعي محسوب مي شود، چرا كه ديگران بر نگرش هاي ما تاثير مي گذارند و خود آنها در اغلب مواقع از رفتار و نگرش ما تاثير مي پذيرند. نگرش ها معمولا بين عقيده از يك سو و عمل از سويي ديگر جاي مي گيرند و داراي دو بعد اساسي يكي آمادگي دروني بالفعل براي انجام كار و ديگري گرايش يا جهت گيري مثبت يا منفي در برابر يك امر اجتماعي اعم از اشخاص، گروه ها، يا اشيا است. اين دو بعد نگرش يا طرز تلقي در انديشه اكثر انسان ها كم و بيش متجلي است(ستوده، 1376).
نگرش داراي 3 ويژگي است : نخست اينكه هر نگرشي شامل يك شئ، شخص، رويداد، يا موقعيت است. دوم آنكه نگرش ها معمولا ارزش يابانه است و سوم آنكه نگرش ها معمولا داراي ثبات و دوام قابل توجهي اند. در تفاوت نگرش با واقعيت مي توان گفت بارزترين صفت مميزه نگرش، عنصر ارزشيابانه و عاطفي آن است و در مرتبه بعدي تفاوت آنها از نظر ثبات مطرح است كه نگرش در صورت ايجاد و استقرار در مقابل تغيير بسيار مقاوم تر از واقعيت است. در مورد تفاوت نگرش و ارزش بايد اشاره كرد كه ارزش ها هدف هاي گسترده تر و انتزاعي تر ند. غالبا فاقد شئ يا موضوع مشخص يا نقطه ارجاع اند. نگرش ها همچنين از علايق متمايزند گرچه نگرش و علاقه هر دو به دوست داشتن و دوست نداشتن مربوط مي شوند و هردو شامل احساس هاي شخصي درباره ي چيزي هستند ولي نگرش نوعا احساس نسبت به يك شئ، يك نهاد اجتماعي يا يك گروه تصور مي شود در حالي كه علايق احساس فرد نسبت به يك فعاليت است( كريمي، 1382).
كار كرد هاي نگرش :افراد نگرش هايي را به دلايل مختلف دارا هستند. براي مثال تمايل و نزديكي نويسنده نسبت به تيم حاكي تونرنتو ميپل ليف مي تواند ناشي از بستگان و دستاني باشد كه از اين تيم حمايت مي كنند. و يا برعكس خصلت افراد نسبت به سقط مي تواند بر اساس ارزشي باشد كه مردم براي آزادي شخص در انتخاب و يا حرمت زندگي قايل هستند. محققان اين امر ، توجه قابل ملاحظه اي را به درك نيازمندي ها و اعمال و اهدافي كه توسط نگرش ها به نتيجه مي رسند اختصاص داده اند. رايج ترين مدل هاي رفتار هاي نگرشي تغريبا 50 سال پيش توسعه يافته است. نگرش ها در خدمت سه عمل يا هدف اصلي هستند: 1- سنجش موضوع 2-سازگاري اجتماعي و 3-برون گرايي. برآورد موضوع اشاره به قابليت نگرش ها در گردآوري خصوصيات مثبت و منفي موضوعات در دنياي اجتماعي ما دارد(گرگوري، 2010).
براي مثال نگرش ها مي توانند به مردم كمك كند تا به چيز هايي برسند كه براي آن ها مفيد است و از چيز هايي اجتناب كنند كه براي آن ها ضرر دارد. سازگاري اجتماعي با نگرش هايي به نتيجه مي رسد كه به ما در شناسايي افرادي كه مايل به آن ها هستيم، كمك مي كند و اينكه از افراذي كه بدمان مي آيد قطع رابطه نماييم. براي مثال افراد مي توانند نوشيدني غير الكلي معيني را بخرند زيرا اين نوشيدني توسط خواننده دلخواه آن ها امضا گرديده است. برون گرايي توسط نگرش هايي به نتيجه مي رسد كه از شخص در برابر تضاد هاي داخلي دفاع مي نمايد. براي مثال گلف بازان بد، مي توانند تنفر شديدي نسبت به آن بازي به وجود آورند، زيرا عملكرد ضعيف آن ها ، اعتبار و شهرت آن را تهديد مي نمايد(گرگوري، 2010).
نظريه هاي نگرش :نظريه يادگيري :
فرض اين ديدگاه اين است كه نگرش ها به همان صورتي كه ساير عادات به وجود مي آيند، كسب مي شوند. مردم اطلاعات و حقايق مربوط به موضوعات نگرشي مختلف را مي آموزند و هم چنين احساسات و ارزش هاي مربوط به آن حقايق را نيز ياد مي گيرند. اين بدين معني است كه فرايند هاي اساسي يادگيري نظير تداعي و تقويت و تنبيه و تقليد در شكل دهي نگرش ها به كار رود. مثلا افراد از ديگران خصوصا افرادكه قوي و مهم هستند تقليد مي كنند . تقليد يكي از منابع اصلي نگرش هاي اصلي، سياسي و اجتماعي در دوران اوليه زندگي خانواده است. كودكان نگرش هاي والدين شان را تقليد مي كنند. نظريه يادگيري در شكل گيري و تغيير نگرش به دو روش اصلي يعني يادگيري پيام و انتقال عاطفه تاكيد مي كنند. يادگيري پيام به اين معنا كه اگر يك شخص يك پيام را بياموزد مي بايستي به تبع آن تغيير كند و منظور از انتقال عاطفه اين است كه وقتي يك عاطفه مثبت از موضوعي به موضوع ديگري كه با آن مرتبط است انتقال يابد متقاعد كننده مي گردد( اسماعيلي و شايسته، 1391).
نظريه تعادل معمولا به صورت يك شخص، شخص ديگر و يك موضوع نگرش بيان مي شود. در اين نظريه سه نوع ارزشيابي مرتبط وجود دارد: ارزشيابي يك شخص از ديگري، ارزشيابي يك شخص از موضوع نگرش و ارزشيابي اشخاص ديگر از موضوع نگرش. يك حالت متعادل زماني به وجود مي آيد كه شما با يك فرد هم فكر خود موافق باشيد و با يك فرد غير هم فكر مخالف باشيد. عدم تعادل وقتي به وجود مي آيد كه شما با يك فرد هم فكر مخالف باشيد و با يك غير هم فكر موافق باشيد. يك حالت متعادل زماني به وجود مي آيد كه شما با يك فرد هم فكر خود موافق باشيد و با يك فرد غير هم فكر مخالف باشيد. عدم تعادل وقتي به وجود مي آيد كه شما با يك فرد هم فكر مخالف باشيد و با يك غير هم فكر موافق باشيد. دومين فرضيه از الگوي تعادل اين است كه شكل هاي نامتعادل، تمايل به تغيير در جهت حالت متعادل دارند. نظام هاي نا متعادل فشار هايي را جهت تغيير نگرش ايجاد مي كنند و اين فشار ها تا زماني كه آنها را متعادل نكنند، ادامه مي يابند(اسماعيلي، ابراهيمي و شايسته، 1391).
نظريه هاي سازگاري و توافق
سازگاري شناختي بيانگر اين است كه مردم براي انسجام و معنا دادن شناخت هاي خود تلاش مي كنند. در اين رويكرد بحث بر اين است كه مردم وقتي داراي چندين عقيده يا ارزش باشند سعي مي كنند آن ها را با هم سازگار كنند، اگر شناخت هاي آنها كه قبلا با هم سازگار بودند با يك شناخت جديد مواجه شوند موجب نا هم سازي يا ناسازگاري شناختي خواهند شد . در چنين وضعي افراد سعي مي كنند تا حداقل ناسازگاري شناختي پيش بيايد. سعي كردن در حفظ يا تجديد سازگاري شناختي از انگيزه هاي اصلي و اوليه اين رويكرد است. ديدگاه توافق كه با موقعيت هاي ساده تري از ديدگاه تعادل سرو كار دارد، تغريبا به طور كامل توجه خود را به اثري كه يك فرد با موضعي مثبت يا منفي نسبت به يك شئ يا يك شخص دارد، متمركز كرده است. و اين شايد ساده ترين موقعيت تغيير نگرش باشد. بدين صورت كه وقتي شخص الف چيزي خوب يا بد درباره شخص (يا موضوع يا شئ) ب مي گويد اين سخن چه اثري بر روي نگرش شخص ديگر نسبت به الف و ب مي گذارد(كريمي، 1382).
نظريه هاي قضاوت اجتماعي و كاركردي:
فرض بنيادي اين است كه قضاوت شامل تميز و مقوله بندي محرك ها است، اعم از اينكه محرك ها خنثي يا داراي ماهيت نگرشي باشند. تميز و مقوله بندي شامل مقايسه ميان شقوق است. يكي از اين شقوق ممكن است و غالبا نيز چنين است كه يك چارچوب ارجاع دروني يا معيار قضاوت باشد. شكل گيري و كاربرد چنين معيار هايي بستگي به دامنه تجربه هايي دارد كه شخص درباره جهان محركها، اثرات معيار، درجه درگيري شخص با موضوع ، مقوله هاي خود شخص (گستره پذيرش و طرد و عدم التزام)، و اثر ات جذب و تضاد داشته است. اين الگو بر تفاوت هاي فردي در ماهيت انسان تاكيد مي ورزد، در حالي كه تاكيد الگو هاي ديگر بر عوامل مشترك در تغيير نگرش است. قضيه بنيادي يك الگوي كاركردي تغيير نگرش، ساده است. مردم نگرش هايي را حفظ مي كنند كه با نياز هاي آنان جور در مي آيد. اعتقاد الگوي كاركردي اين است كه يك محرك مثل يك آگهي تجاري تلوزيوني تنها مي تواند در زمينه نيازها و شخصيت طرف محرك قابل درك باشد. افراد مختلف ممكن است نيازهاي كاملا متفاوت داشته باشند و در نتيجه يك پيام ترغيب كننده يكسان ممكن است براي همه به يك اندازه متقاعد كننده نباشد(كريمي، 1382).
نظريه ادراك خود:
بر اساس اين نظريه ما نگرش هايمان را به همان شيوه اي مي شناسيم كه افراد را به وسيله مشاهده ي رفتار هايشان و شرايطي كه در آن قرار گرفته اند ميشناسيم بر اين اساس ، اغلب ما به طور واقعي نگرش ها و استنباط هاي ساده خود از رفتار هايمان در موقعيت هايي كه اتفاق مي افتند را نمي توانيم به راحتي بشناسيم ادراك خود باعث اين پيش بيني كلي ميشود كه نگرش ها مطابق رفتار مي آيند و اشخاص نگرش هايشان را از مشاهده ي رفتارشان استنباط مي كنند (مقدم، 1998، به نقل از اسماعيلي و همكاران، 1391).
ازدواج وانواع آنازدواج مقدس ترين و پيچيده ترين رابطه ميان دو انسان از دو جنس مخالف است كه ابعاد وسيع و عميق و هدف ها ي متعددي دارد. ازدواج پيمان و پيوند مقدسي است ميان دو جنس مخالف بر پايه روابط پاياي جنسي، عاطفي، معنوي و بر اساس انعقاد قرارداد شرعي و عرفي، اجتماعي و قانوني كه تعهدي را براي زوجين به وجود مي آورد (به پژوه، 1388). آنچه بيش از هر امري لازمه ازدواج موفق است. تعادل عاطفي، سلامت رواني، كفايت هاي عقلاني و قابليت هاي اجتماعي است و نه صرف تمكن اقتصادي(افروز،1380).
ازدواج از نوعي تقدس برخوردار است كه در مقايسه با ساير روابط انساني، تماميتي بي نظير دارد بدين معنا كه ابعاد زيستي ، اقتصادي، عاطفي، رواني و اجتماعي زندگي را پوشش مي دهد.نكته بعدي استحكام اين قرارداد است كه در قرآن از ازدواج به عنوان پيماني محكم ياد شده است و جملاتي كه در عقد ازدواج و هم زمان با آن از سوي يك طرف گفته مي شود و طرف مقابل نيز آن را مي پذيرد ، نشان از استواري اين پيوند دارد (سالاري فر، 1389).
در اسلام به اصل كفويت اشاره مي شود و با مطالعه فرهنگ جوامع گوناگون ملاحظه مي شود كه در امر انتخاب همسر، تناسب، سنخيت، همشان بودن و همسان گزيني يك قاعده جهاني است . افراد تمايل دارند همسري انتخاب كنند كه از ابعاد گوناگون سني ،تحصيلي ، خانوادگي ،اقتصادي، هوشي، اعتقادي، فرهنگي و نظايرآن با آنها همسان و متناسب باشد(به پژوه، 1388).
ازدواج ها به دو گروه پايدار و ناپايدار تقسيم مي شود. ازدواج پايدار شامل زوج هاي سنتي ، زوج هاي دو جنسيتي و زوج هاي اجتنابي مي شود و ازدواج هاي ناپايدار شامل زوج هاي معترض و زوج هاي فاقد قيد (جدا از هم ) مي گردد.
زوج هاي سنتي و زوج هاي دوجنسيتي : نقش هاي جنسي سنتي را ايفا مي كنند و اهداف خانواده را به اهداف فردي ترجيح مي دهند، برنامه ريزي روزانه منظمي دارند ، سطح متوسطي از هيجانات مثبت و منفي را نشان مي دهند، تمايل به اجتناب از هر گونه تعارض به جز مسائل عمده و اساسي دارند و وقتي درگير تعارضات مي شوند به آن پرداخته و سعي مي كنند حلش كنند.در آخرين مرحله بروزمشكل به طور قابل توجهي قانع سازي صورت مي گيرد. نقش هاي جنسيتي برابرنگري را پذيرفته و ايفا مي كنند، اهداف فردي را به خانوادگي ترجيح مي دهند ، برنامه روزانه آشفته و مكان هاي زندگي جداگانه اي در خانه دارن، دو همسر با هم مخالفند (ناسازگارند) و سطح بالايي از هيجانات مثبت و منفي را نشان مي دهند.
زوج هاي اجتنابي: آنها نقش هاي جنسي سنتي را ايفا ميكنند، مكان هاي جداگانه اي براي زندگي دارند، كمتر مهارت هاي حل مشكل دارند، از هرگونه تعارض اجتناب مي كنند و در هنگام تعارض مسائل خود را بيان مي كنند ، اما هيچ گونه كوششي براي قانع سازي يا مصالحه (سازش) انجام نمي دهند.(كار،1975،ترجمه تبريزي، 1384).
زوج هاي متعارض از گروه ازدواج ناپايدار: آنها درگير تعارضات شده و بدون هيچ كوشش ساختار يافته اي براي حل وارد مذاكره مي شوند، تعاملات آنها را سرزنش هاي ادامه دار ،ذهن خواني و شخصيت تدافعي شكل مي دهد، آنها سطح بالايي از هيجانات منفي و سطح پاييني از هيجانات مثبت را نشان مي دهند و الگوها ي تعاملي (تهاجمي-اجتنابي) هستند.
زوج هاي فاقد قيد يا جدا از هم از گروه ازدواج ناپايدار: آنها از تعارضات اجتناب كرده و مهارت هاي حل مساله كمي دارند، دوره هاي كوتاه سرزنش گري، ذهن خواني، و شخصيت تدافعي در تعاملاتشان وجود دارند، سطح پاييني از هيجانات منفي را داشته و تقريبا هيچ هيجان مثبتي را نشان نمي دهند-الگوي تعاملي آنها اجتناب است. كار(1975،ترجمه تبريزي، 1384).
خانواده: تعريف، عملكرد و نقش آن در تعارضاتخانواده چيزي بيش از مجموعه افرادي است كه در يك فضاي مادي و رواني به سر مي برند . خانواده يك نظام اجتماعي و طبيعي است كه ويژگي هاي خاص خود رادارد . اين نظام اجتماعي مجموعه اي از قواعد و اصول را ابداع و براي اعضاي خود نقش هاي متنوعي تعيين مي كند. علاوه بر اين خانواده از يك ساخت نظام دار قدرتمند برخوردار است، صورت هاي پيچيده اي از پيام رساني هاي آشكار و نهان را به وجود مي آورد، و روش هاي مذاكره و مسئله گشايي مفصلي در اختيار دارد كه به آن اجازه مي دهد تا تكاليف مختلفي را با موفقيت به انجام برساند. خانواده گروه اجتماعي با روابط طولاني و زمان دار است. در حالي كه گروه هاي اجتماعي، پيوستگي روابطشان در اجتماع تعريف شده است. از طرف ديگر در خانواده انواع روابط از قبيل دوستي، عشق، توليد مثل ، همياري ، حمايت، گفتگو وجود دارد. در حالي كه گروه هاي ديگر اجتماعي يكي از انواع روابط فوق در آن وجود دارد(آزادارمكي، 1389).
زوجين وخانواده ها از ديگر گروه هاي انساني هستند كه از بسياري جهات، از قبيل شدت و نوع عملكرد متفاوت هستند . در موجودات انساني خانواده جايي است كه با بيشترين عشق يا تنفر را در آن تجربه مي كنيم يا از عميق تربن رضايت لذت مي بريم و از عميق ترين دردها رنج مي بريم. در خانواده ها عملكرد يك عضو بر كل خانواده اثر مي گذارد. خانواده يك سيستم با پويايي متعادل است استرس ها و كشمكش هاي زندگي خانواده، به طور اجتناب ناپذيري بر روي تك تك اعضاي آن اثر مي گذارد. وقتي كل يك سيستم با يك قسمت آن با بي تعادلي مواجه مي شود سيستم در جهت باز گرداندن آن به تعادل قبلي عمل مي كند(مك ليور 1999، به نقل از مرادي، 1380).
