عضو شوید
عضویت سریع
تبادل لینک هوشمند 
آمار مطالب
آمار بازدید
روش نمونه گیری و حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22
روش گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 23
ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
مکان و زمان مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26
ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26
تعریف واژه ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26
فصل چهارم: یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 29
فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37
بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38
نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 43
ارائه پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44
منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45
فهرست جداول:
جدول 4-1مقایسه جنس و سطح تحصیلات در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 30
جدول 4-2 مقایسه سن، میانگین وزن و میانگین قد در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31
جدول 4-3 مقایسه فراوانی هریک از مزاج های نه گانه جبلّی در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31
جدول 4-4 درصد کیفیات چهارگانه در مزاج ذاتی در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32
جدول 4-5 میانگین تعداد علائم سوءمزاج معده در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32
جدول 4-6 میانگین تعداد علائم سوءمزاج کبد در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33
جدول 4-7 میانگین تعداد علائم سوءمزاج رحم و تعداد روزهای عادت ماهیانه در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34
جدول 4-8 میانگین تعداد علائم غلبه اخلاط در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34
جدول 4-9 مقایسه میانگین دریافت های غذایی، فعالیت بدنی و دفعات استحمام در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 35
جدول 4-10 فراوانی گروه های خونی در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36
جدول 4-11 مدل رگرسیون چندگانه عوامل مؤثر بر روی آکنه
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36
پیوست ها:
الف) پرسشنامه سنجش اطلاعات دموگرافیک ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48
ب) پرسشنامه سنجش مزاج جبلّی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49
ج) پرسشنامه سنجش سوءمزاج اندام ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55
د) پرسشنامه سنجش غلبه اخلاط ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57
فصل اوّل:
مقدّمه
و
بیان مسأله
فصل اوّل: مقدّمه و بیان مسأله
1-1 مقدّمه
آکنه
تعریف و شیوع آکنه
آکنه یکی از شایعترین بیماریهای پوستی مناطق توسعه یافته جهان است که تعداد زیادی از جمعیت جهان در طول زندگی خود به آن مبتلا می شوند. (Kornelia Szabo, 2011) آکنه ولگاریس عارضه ای چندعاملی است و معمولا اثرات آزاردهنده روانی- اجتماعی دارد و حدود 40 میلیون نفر در آمریکا به آن مبتلا هستند. و بیشتر این افراد، نوجوانان و جوانان هستند. (Yetunde Olutunmbi, 2008) بیش از 85% نوجوانان دچار این عارضه می شوند و از نظر جنس، دختران بیش از پسران به آن مبتلا می گردند. و قریب 100% افراد در مقاطعی از زندگی خود، آن را تجربه کرده اند. ازطرفی هرچه شدت آکنه بیشتر می شود اثرات منفی آن بر روی کیفیت زندگی بیشتر است. (Megha Kataria Arora, 2011)
علل بروز آکنه
مکانیزم بیماری زایی آکنه هنوز کامل مشخص نیست؛ اما اعتقاد بر این است که مرتبط با ترشّح زیاد از غدد سباسه، کراتینه شدن فولیکولی بیش ازحد، کلونی شدن باکتری p acne و التهاب می باشد.(Yetunde Olutunmbi, 2008) همچنین بررسی بیش از 1000 مطالعه نشان داد که سطوح تستوسترون، پروژسترون، فاکتور رشد شبه انسولینی و گلوکوکورتیکوئید سرم در افراد مبتلا به آکنه بالاتر از سطوح این هورمونها در افراد سالم است و سطوح استروژن پایین تر است. (Megha, 2011Kataria Arora) یک مطالعه آینده نگر بر روی 60 بیمار مبتلا به آکنه شدید نشان داد که سطوح کلسترول تام، LDL کلسترول، تستوسترون و پرژسترون در بیماران مبتلا به آکنه بالاتر از افراد سالم و سطوح استروژن و HDL کلسترول پایین تر است. (Megha Kataria Arora, 2010)
درمان آکنه
درمان آکنه شامل موارد گسترده هورمونی و غیرهورمونی است. انتخاب روش مناسب، بستگی به شرایط فرد مبتلا ازجمله شدّت و نوع آکنه، وضعیت پزشکی فرد، نوع ترجیحی درمان (خوراکی یا موضعی) و سابقه هورمونی و غدد درونریز فرد دارد. اگر فرد مبتلا اظهار می کند که بروز زائده ها با چرخه قاعدگی ارتباط نشان می دهد؛ باید علاوه بر درمان های معمول غیرهورمونی، از هورمون ها برای درمان موفقیت آمیز استفاده کرد. همچنین برای اثربخشی بیشتر داروهای غیرهورمونی، آن ها را با مواد هورمونی ترکیب می کنند. (Yetunde Olutunmbi, 2008)
گزارش ها نشان داده است که مصرف داروهای هورمونی می تواند عوارض مختلفی ایجاد نماید که برخی از آن ها عبارتند از: تهوّع، استفراغ، خونریزی، افزایش وزن و حساسیت زیاد سینه ها به لمس. در برخی موارد نیز عوارض شدیدتری ازجمله افزایش فشار خون و تشکیل لخته های خونی داخل عروق گزارش شده است. (Yetunde Olutunmbi, 2008)
پزشکی ایرانی و مزاج
طبّ مکمّل و سازمان جهانی بهداشت
سازمان بهداشت جهانی با توجّه به گرایش مردم جهان به طبّ سنّتی و مکمّل و وجود ضرورت احیا و ترویج آن، ارتقا و بازشناسی این علوم را مورد توجّه قرار داده است. و در سال 1987، طی بیانیه ای اعلام می نماید: ” طبّ سنّتی مجموعه علوم نظری و عملی است که در تشخیص طبّی، پیشگیری و درمان بیماری های جسمی، ذهنی و یا ناهنجاری های اجتماعی بهکار می رود. و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.” (WHO, 1987) و در سال 2000، تعریف دیگری ارائه داده است؛ بدین مضمون که: “طبّ سنّتی واژه ای کلّی است که علاوه بر سیستم های طبّ سنّتی مانند طبّ سنّتی چین، آیورودای هند، طبّ یونانی- عربی، به انواع مختلف طبّ بومی نیز اطلاق می شود. و بیان می نماید که درمان های طبّ سنّتی شامل دارو درمانی و روش های غیردارویی می باشد.” (WHO, 2000)
همچنین این سازمان موارد زیر را از علل پیشرفت و ترویج طبّ سنّتی می داند:
طبّ سنّتی جزئی از فرهنگ مردم کشورهای مختلف محسوب می شود که نسبت به تمام سیستم های وارداتی، مزایای خاصّی داشته و در حلّ برخی مسائل فرهنگی سلامت، نقش قابل توجّهی دارد. همچنین بهراحتی توسّط مردم مورد پذیرش قرار می گیرد.
طبّ سنّتی با دید کلّی به بدن می نگرد و تأکید دارد که بیماری نتیجه عدم تعادل و توازن انسان در کلّ سیستمی است که او را احاطه می کند. در این نگاه، عامل مهاجم و تغییرات پاتوژنیک نقش جانبی دارند.
طبّ سنّتی یکی از مطمئن ترین راه ها برای رسیدن به پوشش بهداشتی برای همه جهانیان است و ازجمله روش های قابل قبول، امن و دارای توجیه اقتصادی می باشد. (WHO, 1987) (علیزاده فاطمه،1389)
مکتب طبّ سنّتی ایران
یکی از غنی ترین مکاتب طبّ مکمّل و جایگزین در دنیا، طبّ سنّتی ایران است. این طب در برخی دیگر از کشورهای جهان ازجمله کشورهای عربی، یونان و هندوستان نیز استفاده می شود. (علیزاده مهدی،1383) مکتب طبّ سنّتی ایران، جهان هستی را یک نظام احسن دانسته و به آن، به عنوان آفریده خالق حکیم می نگرد. این طب بر پیشگیری از بیماری ها با آموزش روش صحیح زندگی تأکید دارد و اعتقاد دارد که با این تدبیر، تعداد بیماران و میزان مصرف دارو، کاهش خواهد یافت. (ناصری،1384)
1-1-2-2-1 اصول و مبانی طبّ سنّتی ایران
مکتب طبّ سنّتی ایران نیز مانند سایر مکاتب طبّی، دارای دیدگاه فلسفی خاص خود است و برای بیان آن ها از مجموعه ای از لغات و اصطلاحات تخصّصی استفاده می کند. بنابراین برای فهم کامل گزاره های آن لازم است این لغات عینا آموخته، فهم شده و به کار برده شوند. ازسوی دیگر باید توجّه داشت که برخی از این کلمات، به لغات متداول و معمول امروزی شباهت دارند؛ امّا در زمان خود، اصطلاحاتی تخصّصی بوده اند و مفهوم امروزیشان از آن مفاهیم اصطلاحی بسیار دور می باشد. (ناصری،1390)
در گذشته مجموع دانش های زمان را حکمت می نامیدند و کسی را که به همه آن علوم احاطه داشت، حکیم می گفتند. حکمت شامل دو بخش نظری و عملی است. حکمت نظری خود دارای قسمت های الهیات، ریاضیات و طبیعیات می باشد. علم طب نیز، بخشی از فروعیات فلسفه طبیعیات است. (ناصری،1390)
تعریفی که حکما از طب کرده اند، عبارت است از: “طب علمی است که بواسطه آن، احوال بدن انسان شناخته می شود؛ از جهت آنچه که موجب سلامتی و بیماری است. تا اوّلا سلامتی موجود را حفظ کند و اگر ازدست رفته بود، آن را برگرداند.” (ابوعلی سینا-شرفکندی،1389)
تقسیم بندی علم طب:
دانش پزشکی به دو بخش طبّ نظری و طبّ عملی تقسیم می شود.
الف) طبّ نظری
دانشی که چگونگی عملکرد طبیعی و تغییرات بدن انسان و عوامل مؤثر بر آن را – که منجر به سلامتی یا بیماری می شوند – بررسی کرده، نهایتا پزشک را به تشخیص درست می رساند. خود آن شامل سه بخش است:
امور طبیعیه: اموری که هستی، قوام و حفظ کمالات جسمی بدن انسان، بر آنها مبتنی است. (فیزیولوژی)
اسباب و علل: علّت ایجاد تغییرات در بدن انسان و عوامل مؤثر بر آن و چگونگی بروز بیماری را بررسی می کند. (اتیولوژی و فیزیوپاتولوژی)
دلائل و علائم: به بررسی علائم و نشانه ها می پردازد و پزشک را برای تشخیص حال سلامت یا بیماری راهنمایی می کند. مانند نشانه های مزاجی و غلبه اخلاط، نبضشناسی و ادرارشناسی. (نشانه شناسی یا سمیولوژی) (ابوعلی سینا-شرفکندی،1389) (ناصری،1390) (جرجانی،1391) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385)
ب) طبّ عملی
شامل علم به روش هایی است که برای حفظ سلامتی (علم حفظ الصحه) یا بازگرداندن سلامتی (علم معالجات) بهکار می روند. طبّ عملی خود شامل سه بخش است:
تدابیر
دارودرمانی
اعمال دستی
(ابوعلی سینا-شرفکندی،1389) (ناصری،1390) (جرجانی،1391) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385)
ارکان:
ارکان اوّلین قسمت از امور طبیعیه اند که در اصطلاح حکما، اجسام بسیطی می باشند که به غیر از خود، به چیزی قابل قسمت نیستند و اجزای اولیه تشکیل دهنده همه موجودات اعم از انسان، حیوان، گیاه و جمادات هستند. تقسیم بندی ارکان براساس کیفیات فاعله (گرمی و سردی) و منفعله (تری و خشکی) آنها صورت می گیرد. (ابوعلی سینا-شرفکندی،1389) (ناصری،1390) (جرجانی،1391) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385)(میرابزاده اردکانی،1389)
مزاج ها:
مزاج در لغت به معنی درهم آمیختن است و در طبّ سنّتی ایران، به مفهوم کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه آمیختن ارکان با یکدیگر و فعل و انفعال آن ها در یک جسم مرکّب به وجود می آید. (ناصری،1390) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385) (میرابزاده اردکانی،1389)
براساس دیدگاه پزشکی ایرانی، هر انسان با یک مزاج متولّد می شود که به آن مزاج ذاتی یا جبلّی می گویند. و در مراحل مختلف زندگی بر اساس روش و شیوه زندگی و عوامل مختلفی از جمله تغییر سن، فصول، موقعیت جغرافیایی محل زیست و…..در معرض مزاج های عارضی قرار می گیرد. مزاج جبلّی از نه حالت خارج نیست: گرم، سرد، تر، خشک، گرم وتر، گرم وخشک، سرد وتر، سرد وخشک و معتدل.(عقیلی خراسانی-ناظم،1385) (چغمینی-ناظم،1391) (عبادیانی،1390) ولی در یک تقسیم بندی کلی تر می توان افراد را در چهار گروه دموی، صفراوی، بلغمی و سوداوی جای داد. دو تای این ها گرم و دوتای دیگر سرد هستند. بنابراین از آنجایی که مزاج جبلّی افراد متفاوت است، ترکیبات بدنی ایشان با هم فرق می کند و باعث می شود که استعداد ابتلا به بیماری ها و نحوه حفظ سلامتی افراد نیز با یکدیگر فرق کند.
اخلاط:
خلط، جسم روان و مرطوبی است که در نتیجه تغییرات انجام شده بر روی غذا در دستگاه گوارش یا به عبارتی بر اثر هضم و جذب غذا به وجود می آید. غذا در اثر جویده شدن و آمیختن با بزاق و ترشحات معده و حرکات دستگاه گوارش به ترکیبی شبیه به لعاب سوپ جو به نام کیلوس معدی تبدیل می شود. سپس این کیلوس به کبد رفته و در اثر حرارت کبد، به کیموس تبدیل می گردد. کیموس کبدی حاوی چهار خلط به نام صفرا، دم، بلغم و سوداست. تعادل این اخلاط چهارگانه، نقش مهمی در حفظ سلامتی و ایجاد بیماری ها دارد. اگر اخلاط ایجاد شده در کبد، مقدار معتدل و کیفیت صالح داشته باشند، موجب سلامتی بدن می شوند و اگر دارای مقدار بیش از حد یا کیفیت ناصالح باشند؛ زمینه بروز بیماری فراهم می گردد. (رمضانی،1389) (ناصری،1390) (میرابزاده اردکانی،1389) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385). همچنین فضولات یا مواد زائد غذای هضم شده از مسیرهای مشخصی از بدن دفع می شوند.(امتیازی،1390)
جوش و آکنه در طبّ سنّتی ایران
جوش نوعی برآمدگی غیرطبیعی در سطح پوست است. درواقع نوعی ورم دراندازه بسیار کوچک می باشد. شاید وجه تسمیه این ورم های کوچک به “جوش” آن باشد که بیشتر جوش ها از گرم شدن و جوشش صفرا و خون به وجود می آیند. (عبادیانی،1392)
تازمانی که اخلاط چهارگانه تولیدی در کبد، به مقدار طبیعی و کیفیت مناسب هستند؛ برای بدن مفید بوده و به بدن یاری می رسانند. امّا زمانی که متغیر و از حال طبیعی خارج میشوند، مانند دشمن بدن تلقی شده و طبیعت مدبّره برای دفع آن ها چاره اندیشی می کند. یکی از راه های بیرون راندن این مواد مزاحم، پوست می باشد. اگر این مواد بسیار رقیق و لطیف باشند، از طریق ترشح عرق به بیرون رانده می شوند. اما اگر به آن حد از رقّت و لطافت نباشند، بین پوست و گوشت حبس شده و به تدریج با انباشته شدن این مواد در زیر پوست، ورم های کوچکی به نام جوش پدیدار می شود. در دوران بلوغ به سبب تغییراتی که در غدد جنسی رخ می دهد، در بدن نوعی افزایش حرارت ایجاد می شود. این افزایش حرارت، هضم و نضج مواد را در بدن افزایش می دهد. در اثر این تغییر، بسیاری از مواد زائد که از سال ها قبل در بدن و در نزدیکی پوست انباشته شده بودند؛ رقیق می شوند. طبیعت مدبّره بدن برای پاکسازی بدن از این مواد زائد، آنها را به سطح بدن می فرستد که به علّت غلظت، نمی توانند از پوست خارج شوند؛ درنتیجه در منافذ پوست باقی مانده و به صورت ورم های کوچکی به نام «جوش» یا آکنه ظاهر می شوند. (عبادیانی،1392) (ناظمجهان،1387) (ارزانی،1387) (کرمانی،1387)
موارد پیشنهادی طبّ سنّتی ایران برای درمان آکنه:
اصلاح سبک زندگی، جزء مشترک درمان بیماری ها در طبّ سنّتی است که مطالعات جدید نیز به این مطلب اذعان دارند. بعضی از عوامل ضروری برای حفظ سلامتی عبارتند از:
الف) تغذیه: یکی از اصول مشترک درمان است. البته باتوجه به مزاج های مختلف افراد، برنامه غذایی یکسانی برای همه توصیه نمی شود. درواقع فرد مبتلا به آکنه باید به اثرات غذاهایی که می خورد، توجّه کرده و غذاهای مناسب مزاج خود را بشناسد.
ب) ورزش: مواد زائدی که طی فرآیند سوخت و ساز از مجاری طبیعی بدن مانند عرق، ادرار و…. خارج نمی شوند؛ در اثر ورزش، رقیق و قابل سوختن و قابل دفع از مجاری طبیعی بدن می شوند. اگر ورزش بطور روزانه و مرتّب انجام شود، بیشتر مواد زائد تحلیل رفته و مادّه ایجادکننده آکنه ازبین خواهد رفت.
ج) خواب: در زمان خواب، در اثر فعال شدن نیروی هاضمه، فرآیند هضم بخش زیادی از مواد خام که در طول روز در اثر مصرف مواد خوراکی مختلف در اندام های بدن جمع می شود، کامل می شود. چنانچه میزان خواب فردی کمتر یا بیشتر از حد مورد نیاز باشد، اسباب بدی هضم خود را فراهم کرده است. دراثر بدی هضم، مواد هضم نشده در بدن افزایش می یابد. هرگاه بخش لطیف مواد هضم نشده به سطح پوست برسد و در آنجا انباشته شود، زمینه بروز جوش فراهم می شود.
از ساعت 9 شب تا 2 ساعت بعد از نیمه شب، بهترین زمان برای خوابیدن است. اگر فرد عادت کند که در این ساعات خواب باشد، خواب باکیفیتی خواهد داشت و از شرّ بسیاری از بیماری های التهابی از جمله جوش درامان می ماند. (عبادیانی،1392) (عقیلی خراسانی-ناظم،1385) (ابوعلی سینا-شرفکندی،1389) (احمدی،1392)
بیان مسأله و اهمّیّت پژوهش
با توجّه به اینکه روش های متفاوتی در درمان آکنه بهکار می رود و برخی از آنها با بروز عوارض متعدد همراه است و یا این که آکنه کاملا درمان نمی شود و همچنین شیوع و بروز فراوان آن و ازطرفی وجود منابع مکتوب فراوان طبّ سنّتی ایرانی مبنی بر تدابیر تغذیهای، ورزش و خواب با فرضیه های عمیق و کاربردی برای پیشگیری و درمان بیماری ها و با توجه به این نکته که در زمینه ارتباط مزاج با آکنه و بطور کلی بیماریها مطالعات محدودی صورت گرفته است؛ این مطالعه طراحی شد. درواقع، این مطالعه جزء اولین مطالعات در سطح کشور و حتی دنیاست که به منظور تلفیق نظریات طبّ سنّتی ایران با یافته های پزشکی جدید صورت گرفته است تا بهترین روش ها برای حفظ سلامتی و درمان بیماری ها بصورت کاربردی قابل ارائه شوند.
اهداف و فرضیات
هدف اصلی
تعیین ارتباط آکنه با مزاج جبلّی و سوءمزاج های عارضی
اهداف فرعی
– تعیین فراوانی بیماران آکنه ای و غیرآکنه ای بر حسب سن ،جنس، سطح تحصیلات
– مقایسه فراوانی هریک از مزاج های نه گانه جبلی در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
– تعیین فراوانی سوءمزاج های معده در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
– تعیین فراوانی سوءمزاج های کبد در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
– تعیین فراوانی سوءمزاج های رحم در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
تعیین فراوانی بیماران آکنه ای و غیرآکنه ای بر حسب گروه های خونی
– مقایسه دریافت گروه های مختلف غذایی در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
-مقایسه دفعات استحمام در هفته در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه
1-3-3 سؤالات پژوهش
– فراوانی افراد در دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به آکنه برحسب سن، جنس، سطح تحصیلات چقدر است؟
فراوانی افراد در دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به آکنه برحسب گروه های خونی چقدر است؟
-فراوانی هریک از مزاجهای نهگانه جبلی در دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به آکنه چقدر است؟
– فراوانی سوءمزاج معده در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه چقدر است؟
– فراوانی سوءمزاج کبد در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه چقدر است؟
– فراوانی سوءمزاج رحم در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه چقدر است؟
-میانگین دریافت گروه های مختلف غذایی در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه چقدر است؟
-میانگین دفعات استحمام در هفته در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه چقدر است؟
1-3-4 فرضیات پژوهش
-فراوانی هریک از مزاج های نهگانه جبلی در دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به آکنه متفاوت است.
– فراوانی سوءمزاج معده در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه متفاوت است.
– فراوانی سوءمزاج کبد در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه متفاوت است.
– فراوانی سوءمزاج رحم در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه متفاوت است.
-میانگین دریافت گروه های مختلف غذایی در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه متفاوت است.
-میانگین دفعات استحمام در هفته در افراد مبتلا به آکنه و افراد غیر مبتلا به آکنه متفاوت است.
فصل دوم:
بررسی متون
فصل دوم: بررسی متون
2-1 مقدّمه
بطور کلی متونی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند، در دو بخش جای دارند: کتب معتبر طبّ سنّتی ایران و مقالات معتبر پزشکی جدید. هرچند مطالعات محدودی نیز در زمینه موضوعات طب سنتی ایران در سال های اخیر صورت گرفته و نتایج آن ها بصورت مقالاتی منتشر شده است که از آن ها نیز استفاده شد. بدین منظور، تعریف، علل و درمان های آکنه (یا جوش) از کتب طب سنتی ایران استخراج شد و ارتباطات آکنه با عوامل سبک زندگی (از جمله تغذیه، فعالیت بدنی و استحمام) از مقالات طب جدید تعیین شد و در نهایت، مطالعه حاضر طراحی و اجرا شد.
2-2 مبانی نظری پژوهش
از نظر طب سنتی ایران، هر فرد با یک مزاج ذاتی به دنیا می آید و در طول زندگی خویش با مزاج های گوناگونی روبرو می شود که استعداد وی را برای بروز بیماری ها معین می کند و آکنه نیز از این قاعده مستثنا نیست. از نظر طب جدید نیز آکنه با عوامل مختلف سبک زندگی در ارتباط است و بر این اساس، با تلفیق کردن نظریات هر دو مکتب طبی می توان به راهکارهای درمانی پیشگیرانه و درمانی ساده تر و کم هزینه تر و کاربردی تر برای این بیماری با شیوع بسیار بالا دست یافت.
2-3 مروری بر مطالعات انجام یافته
2-3-1 مطالعات انجام شده در ایران
طبّ سنّتی ایران معتقد است که هر فرد با یک مزاج ذاتی یا ژنتیکی مخصوص به خود به دنیا می آید و این مزاج، استعداد وی را برای کسب بعضی بیماری ها معیّن می کند. شرایط محیطی زندگی نیز یکی از عوامل ایجادکننده بیماری ها با واسطه سوءمزاج هاست. حکمای طبّ سنّتی ایرانی، شرایط محیطی را 6 عامل می دانند که عبارتند از: هوا، تغذیه، خواب، ورزش، حفظ مواد ضروری بدن و دفع مواد زائد، مسائل روحی روانی. سنجش مزاج جبلّی با اجناس عشره (بررسی 10 عامل) صورت می گیرد و هرکدام از سوءمزاج های گرم، سرد، تر و خشک اندام ها و نیز غلبه اخلاط چهارگانه صفرا، دم، بلغم و سودا، دارای علائم مشخصی هستند که با شناخت آن ها می توان مزاج جبلی و سوءمزاج های عارضی هر فرد را شناخت و تدابیر مناسب وی را به او توصیه کرد. (عقیلی خراسانی-ناظم،1385) (ابن سینا-شرفکندی،1389) (گیلانی-چوپانی،1390) (احمدی،1392)
بطور کلی در زمینه ارتباط مزاج با آکنه و حتی مزاج با بیماری ها، مطالعات بسیار محدودی انجام شده است. تنها در مطالعه جعفری و همکاران، سال 1389، فراوانی علائم مثبت سوءمزاج ها در بیماران با قطع یا کاهش خونریزی رحمی (آمنوره ثانویه) بررسی شد. این مطالعه، یک مطالعه توصیفی از نوع (Case Series) بود که در آن، از پرسشنامه های محقّق ساخت پس از روا و پایا کردن آن ها استفاده شد. براساس مبانی طبّ سنّتی ایران، یکی از علل اصلی بسیاری از بیماری ها، سوءمزاج است و برطبق مشاهدات صورت گرفته، تا زمان اجرای این مطالعه، هیچ مطالعه ای در موضوع مزاج و آمنوره صورت نگرفته بوده است. (جعفری،1389)
2-3-2 مطالعات انجام شده در جهان
در زمینه ارتباط آکنه با رژیم غذایی و نیز سطوح هورمون ها، مطالعات مختلفی انجام شده است. در دهه اخیر با توجه به نتایج بدست آمده از مطالعات انجام شده در زمینه ارتباط غذا با پاسخ های ایمنی و اندوکرینی که در بیماری زایی آکنه دخیل هستند، متخصّصین پوست و تغذیه، توجه بیشتری به درمان آکنه با رژیم غذایی معطوف می دارند.(Jennifer Burris, 2013) مطالعات اپیدمیولوژیکی، مشاهده ای و تجربی، پیشنهاد می کنند که بین آکنه و رژیم غذایی ارتباط وجود دارد. بعضی از این مطالعات، رژیم غذایی را عامل بروز آکنه نمی دانند؛ ولی براین باورند که غذا سبب تشدید بروز آکنه میشود یا روی درجات آن مؤثر است. (Jennifer Burris, 2013)
در مقایسه با عوامل مختلف تغذیه ای، مطالعات عمدتا بر روی نمایه گلایسمی (GI) و آکنه انجام شده است که آن هم دارای محدودیت هایی است. هنوز مرز مشخص GI بالا و پایین برای آکنه وجود ندارد. ولی بطور معمول، رژیم با GL پایین، برای سلامتی بهتر است و فواید زیادی ازجمله کاهش خطر چاقی، سرطان و دیابت دارد. پیشنهاد مطالعات این است که کارآزمایی های بالینی صورت گرفته تا مکانیزم های دقیق مشخص شود و تا آن زمان نباید از نقش تغذیه درمانی در درمان آکنه غافل شد. (Jennifer Burris, 2012) در مورد استعدادهای خاص ژنتیکی و عوامل خاص محافظت کننده، نظراتی از 100 سال پیش مطرح شده است که شروع شناسایی آنها از دهه 1990 میباشد. و تابه امروز فقط تعداد اندکی از پلی مرفیسم های اثرگذار در بیان یا عملکرد ژنها در این زمینه کشف شده است. (Kornelia Szabo, 2011)
اولین مطالعه مداخله ای کنترلشده تصادفی برای بررسی اثر رژیم غذایی با بار گلایسمی پایین برروی آکنه در سال 2007 انجام شد. در این مطالعه، اثر رژیم غذایی با بار گلایسمی پایین (LGL) حاوی 25% انرژی از پروتئین و 45% انرژی از کربوهیدرات های با نمایه گلایسمی پایین برروی 43 مرد ، سنین 15 تا 25 سال مبتلا به آکنه در مدّت 12 هفته سنجیده شد. در این مدت آکنه بهبود داشت و حساسیت انسولینی نیز افزایش یافت که نشان می دهد عوامل سبک زندگی مرتبط با تغذیه در بیماری زایی آکنه نقش دارند. اما مطالعات بیشتری برای کشف مکانیزم های زمینه ای مورد نیاز است. هورمون انسولین، تولید آندروژن ها را در بدن افزایش داده و روی تولید آنزیم های استروئیدوژنیک و ترشح هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GRH) و تولید گلوبولین باندشونده به هورمون جنسی مؤثر است. همچنین نقش انسولین در پیشرفت آکنه با شیوع بالای آکنه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک (CPOS) حمایت می گردد. چون این سندرم با مقاومت انسولینی، افزایش انسولین و آندروژن ها در خون همراه است. (Robyn N Smith, 2007)
همچنین مداخله روی 40 مورد مبتلا به آکنه بین سنین 15 تا 20 سال که به مدت 12 هفته از رژیم با بار گلایسمی پایین استفاده کردند، باعث کاهش معنی داری در شدت آکنه شد. و میانگین وزن و نمایه توده بدنی (BMI) بطور غیرمعنیدار کاهش یافت. رژیم با بار گلایسمی پایین، نقشی دوگانه در پیشگیری از هایپرانسولینمیا بازی می کند: کاهش عرضه انسولین بعد از غذا و بهبود حساسیت انسولینی. بنابراین این مطالعه تأکید می کند که رژیم غذایی می تواند نقش بیماری زایی در آکنه داشته باشد و پیروی از رژیم با بار گلایسمی پایین می تواند نقش درمانی ایفا کند. و یک متخصص تغذیه باید به مبتلایان به آکنه بیاموزد که چگونه از یک رژیم با بار گلایسمی پایین در حین درمان آکنه پیروی کنند. (Tayel DI, 2013)
مطالعه سیستماتیک در زمینه ارتباط هورمون ها و آکنه نشان داد که سطوح هورمون های تستوسترون، پرژسترون، فاکتور رشد شبه انسولینی، انسولین و گلوکوکورتیکوئیدهای سرم در افراد مبتلا به آکنه بالاتر از افراد عادی است و سطوح استروژن پایین تر است . همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که هورمون های زیادی در بیماری زایی ودرمان آکنه دخیل هستند؛ لذا تأکید بر اندازه گیری سطح این هورمون ها برای اتخاذ تدابیر مناسب درمانی دارد. (Megha Kataria Arora, 2011)
در مطالعه ای مورد شاهدی، افراد مبتلا به آکنه متوسط تا شدید با گروه شاهد غیر مبتلا به آکنه یا مبتلا به آکنه خفیف مقایسه شدند. نتایج نشان داد که آکنه متوسط تا شدید قویّا با سابقه خانوادگی (در اقوام درجه یک) ارتباط دارد. از نتایج دیگر این مطالعه، می توان به کاهش خطر بروز آکنه در نمایه توده بدنی پایین تر اشاره کرد. تغییرات قاعدگی نیز ارتباطی با خطر آکنه نداشت. امّا در مورد غذاها، مصرف رژیم غذایی غربی و شیر چربی گرفته با خطر آکنه مرتبط بود و دریافت ماهی، اثرات محافظتی داشت. بطور کلّی می توان گفت که از آن جایی که شیوع آکنه در کشورهای مختلف متفاوت است؛ سبک زندگی مختلف روی بروز آن مؤثر می باشد. و در درمان آکنه نیز، اصلاح رژیم غذایی باید یکی از ارکان اصلی باشد. (Anna Di Landro, 2012)
در زمینه درمان های دارویی آکنه، اثربخشی میزان 500 میلیگرم آزیترومایسین به مدت 12 هفته روی 57 بیمار مبتلا به آکنه بین سنین 13 تا 41 سال، بررسی شد و نتایج مطالعه نشان داد که این دارو روی درمان آکنه ولگاریس با شدت متوسط مؤثر بوده و امن می باشد و توسط بیمار به خوبی پذیرفته می شود. در همین مطالعه ذکر شده است که آزیترومایسین اگر با سایر ضدمیکروب ها ترکیب شود؛ فواید زیادی در درمان آکنه خواهد داشت. (Daniele Innocenzi, 2008)
مطالعه دیگری، اثربخشی مصرف خوراکی ایزوترئونین، روزانه به میزان 1-0.5 میلیگرم بهازای کیلوگرم وزن بدن را در 39 فرد مبتلا به آکنه به مدت 6 ماه بررسی کرد. بهبود وضعیت آکنه، کاهش میزان عصبانیت و بهبود کیفیت زندگی از نتایج این تحقیق بود. (Yavus, 2012 Yesilova)
از نظربالینی، آکنه دارای اشکال مختلفی است و هر شکل آن نیاز به درمان ویژه ای دارد که بتواند هر 4 عامل پاتوژنیک را پوشش دهد. مطالعات تأکید دارند که ترکیب راهکارهای درمانی می تواند در رسیدن به بهترین درمان کمک کننده باشد. (Daniele Innocenzi, 2008)
از طرفی درمان های دارویی آکنه ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. در یک مطالعه با بررسی سطوح اکسیدان و آنتیاکسیدان افراد مبتلا به آکنه قبل و بعد از دریافت دارو، مشخص شد که درمان آکنه با ایزوترتینوئین (13-سیس رتینوئیک اسید) که یک داروی معمول برای درمان آکنه می باشد، استرس اکسیداتیو و آسیب کبدی ایجاد کرد؛ هم چنین سطح ویتامین E پلاسما کاهش و میزان GSH_PX و GSH گلبولهای قرمز افزایش یافت. (Erturan I, 2012)
فصل سوم:
روش پژوهش
فصل سوم: روش پژوهش
3-1 مقدّمه
در این فصل به تفصیل در مورد روش اجرای پژوهش پرداخته می شود.
3-2 نوع پژوهش
این مطالعه از نوع مورد شاهدی است.
3-3 جامعه پژوهش
مراجعین به کلینیک تخصّصی پوست دانشگاه علوم پزشکی قزوین در تابستان و پاییز سال 1392 برای درمان آکنه و همراهان ایشان و سایر مراجعین سالم
ویژگی های افراد واردشده در مطالعه:
داشتن سن بین 15 تا 35 سال
عدم ابتلا به دیابت، پرفشاری خون و چربی خون (براساس خود اظهاری بیماران)
ساکن بودن در قزوین
3-4 روش نمونه گیری و حجم نمونه
تعداد نمونه های مورد نیاز بر اساس فرمول زیر محاسبه گردید:
N= (zα/2+zβ)2[µ1(1- µ1)+µ2(1- µ2)]/( µ1- µ2)2
=160 in each groups=320 in total
µ1=first proportion=45%
µ2=second proportion=28%
µ1- µ2=size of difference or clinical importance=17%
zα/2=significant level=1.96
zβ=desired power=0.84
برای افزایش قدرت مطالعه، تعداد نمونه های گروه شاهد، 1.5 برابر گروه مورد درنظر گرفته شد. بنابراین 171 نفر فرد مبتلا به آکنه، به عنوان گروه مورد و 254 نفر فرد غیرمبتلا به آکنه، به عنوان گروه شاهد، وارد مطالعه شدند.
3-5 روش گردآوری داده ها
این مطالعه به روش مصاحبه، مشاهده و بررسی بالینی در کلینیک تخصّصی پوست دانشگاه علوم پزشکی قزوین در تابستان و پاییز سال 1392 انجام شد. ابتدا برای مراجعین به درمانگاه پوست، اهداف طرح توضیح داده شده و سپس با توجه به هدف، ویژگی های افرادی که باید وارد مطالعه شوند و تعداد نمونه مورد نیاز، از بین کسانی که مایل به همکاری بوده و فرم رضایت نامه را تکمیل نمودند، تعداد 171 نفر فرد مبتلا به آکنه به عنوان گروه مورد و 254 نفر از همراهان ایشان و سایر مراجعه کنندگان سالم به درمانگاه پوست به عنوان گروه شاهد وارد مطالعه شدند.
3-6 ابزار گردآوری داده ها
ابزار مطالعه، پرسشنامه ای در سه بخش بود. بخش اوّل برای سنجش اطّلاعات جمعیت شناختی با 20 سؤال، بخش دوم 33 سؤال برای سنجش مزاج جبلّی و بخش سوم با 16 سؤال برای سنجش سوءمزاج های عارضی و غلبه اخلاط. ابزار سنجش مزاج و سوءمزاج، پرسشنامه ای محقق ساخته روا و پایا بود. (احمدی/1393) (جعفری/1389) (Shahabi Sh/2007) و سنجش آکنه و شدّت آن توسّط متخصّص پوست با استفاده از معیارهای بالینی صورت گرفت. پرسشنامه جمعیت شناختی توسط شرکت کنندگان در مطالعه و پرسشنامه سنجش مزاج توسّط کارشناس آموزش دیده طب سنّتی تکمیل و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید.
برای ساخت پرسشنامه مزاج و سوءمزاج، ابتدا با بررسی متون، پرسشنامه ای با 48 گویه که 10 عامل مزاج جبلی را داشت طراحی شد. سپس روایی محتوا، هماهنگی درونی و تحلیل عاملی اندازه گیری شده و توسط نرم افزار spss 16محاسبه و تحلیل گردید. روایی محتوی با استفاده از نظر اساتید مجرّب (باتخصّص های طبّ سنّتی، اپیدمیولوژی، تغذیه و پوست) با محاسبه ضریب روایی و کسب حداقل توافق 70% (روایی خوب) از مجموع نظرات متخصصین تعیین شد. تحلیل عاملی با تعیین همبستگی بین ابعاد و با استفاده ازروش چرخشی واریماکس (Varimax) وبراساس آزمون اسکری (Scree test) انجام شد و 11 عامل را استخراج نمود. همسانی درونی قبل و بعداز آزمون به ترتیب ( 0.688=α ) و ( 0.712=α ) بدست آمد.
پرسشنامه سنجش مزاج جبلّی در ده طبقه قرار دارد و هرکدام از این طبقات (بین یک تا یازده سؤال)، یکی از اجناس دهگانه مزاج جبلّی را بررسی می نماید. هرکدام از اجناس ده گانه، دارای دو قسمت کیفیت فاعله (گرمی و سردی) و کیفیت منفعله (تری و خشکی) می باشد. بدین ترتیب، یک فرد می تواند در هرکدام از اجناس عشره، در بخش کیفیت فاعله، یکی از سه حالت گرم، معتدل و یا سرد را دارا باشد. در بخش کیفیت منفعله نیز یکی از این سه حالت تر، معتدل و خشک متصوّر است. این سؤالات وضعیت کلی فرد از نظر چاقی و لاغری، مو، رنگ بدن، قدرت اعضای بدن ( قلب، کبد، رحم)، خواب و بیداری، مواد زائد خارجشده از بدن، را می سنجد. هر سؤال از مجموعه سؤالات کیفیت فاعله و منفعله دارای یک امتیاز بود. بنابر این براساس پاسخ های فرد به سؤالات، امتیازات هر طبقه از کیفیت های مورد بررسی، محاسبه و سپس با تعیین مجموع امتیازات کسب شده هر فرد، وضعیت مزاج ایشان مشخّص گردید.
هم چنین هر اندام (معده، کبد و رحم) دارای علائمی از سوءمزاج های گرم، سرد، تر و خشک می باشد که با نشانه گذاری فرد، مشخّص شده و جهت نمره دهی به سؤالات به هر نشانه یک امتیاز داده شد و مجموع امتیازات در انتها محاسبه شد. غلبه هرکدام از اخلاط چهارگانه (صفرا، دم، بلغم و سودا) نیز دارای مجموعه ای از علائم است و براساس اینکه هرکدام از اخلاط چهارگانه چه امتیازی را گرفتند، غلبه اخلاط مشخص گردید.
3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها
اطلاعات بدست آمده وارد نرمافزار SPSS ویرایش 16 شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای سنجش داده های کمّی از آزمون هایt-test و برای سنجش داده های کیفی از آزمونهای chi-square و Exact test Fisher,s استفاده شد. سطح معنی داری برای تمام آزمون ها، 0.05 درنظر گرفته شد.
3-8 مکان و زمان مطالعه
کلینیک تخصصی پوست دانشگاه علوم پزشکی قزوین / تابستان و پاییز سال 1392
3-9 محدودیت های پژوهش
نبودن مطالعه مشابه، وقت گیر بودن تکمیل پرسشنامه ها و وجود عوامل متعدد اثرگذار بر مزاج و آکنه به عنوان عوامل مخدوش کننده از محدودیت های پژوهش بودند.
3-10 ملاحظات اخلاقی
اطلاعات شخصی هر فرد بطور محرمانه نگاهداری شده و به همه افراد شرکتکننده در طرح، پاسخنامه حاوی نکات طب سنتی براساس مزاج افراد داده شد.
3-11 تعریف واژه ها
جدول 3-1 متغیرهای مطالعه
مشخصات متغیر مستقل وابسته کمی کیفی تعریف علمی نحوه اندازهگیری مقیاس
پیوسته گسسته اسمی رتبهای سن * * تعدادسالهایی که که ازعمرفردگذشته است. پرسشنامه سال
جنس * * وضعیت فرداز
نظر جنسیت پرسشنامه زن-مرد
وزن * * پرسشنامه کیلوگرم
قد * * پرسشنامه سانتیمتر
سطح تحصیلات * * وضعیت فرد
ازلحاظ
تحصیلات مدرسه و دانشگاه پرسشنامه دانشآموز-دیپلم-کاردانی-کارشناسی-بالاتر
آکنه * * ضایعههای برجسته
روی پوست معاینه بالینی خفیف-متوسط-شدید
مزاج جبلی * * مزاجی که
فرد با آن
بهدنیاآمده است. پرسشنامه معتدل-گرم-سرد-تر-خشک-گرم وتر-گرم وخشک-سردوتر-سردوخشک
تعدادعلائم سوءمزاج معده * * علائم دال
برخارج شدن
معده از حالت
طبیعی خود پرسشنامه عدد
تعدادعلائم سوءمزاج
کبد * * علائم دال
برخارج شدن
کبد از حالت
طبیعی خود پرسشنامه عدد
تعدادعلائم سوءمزاج
رحم * * علائم دال
برخارج شدن
رحم از حالت
طبیعی خود پرسشنامه عدد
تعداد علائم
غلبه دم * * نشانههایی مبنی
بر زیادی خلط
دم در خون پرسشنامه عدد
تعداد علائم
غلبه صفرا * * نشانههایی مبنی
بر زیادی خلط
صفرا در خون پرسشنامه عدد
تعداد علائم
غلبه بلغم * * نشانههایی مبنی
بر زیادی خلط
بلغم در خون پرسشنامه عدد
تعداد علائم
غلبه سودا * * نشانههایی مبنی
بر زیادی خلط
سودا در خون پرسشنامه عدد
فصل چهارم:
یافته ها
فصل چهارم: یافته ها
تعداد افراد شرکت کننده در مطالعه، 425 نفر بودند که از این میان، 171 نفر (40.2%) در گروه مورد (مبتلا به آکنه) و 254 نفر (59.8%) در گروه شاهد (غیر مبتلا به آکنه) قرار گرفتند. میانگین سنّی افراد شرکت کننده در گروه مورد و شاهد به ترتیب برابر با 4.69±21.58 و 5.19±21.74 سال بود. همچنین از کل افراد، 213 نفر (50.1%) مرد و 212 نفر (49.9%) زن بودند. (جدول 4-1) سطح تحصیلات دوگروه، تفاوت معنی داری نداشت. (جدول 4-1)
جدول 4-1 مقایسه جنس و سطح تحصیلات در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه (171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه (254 نفر) مجموع سطح
معنی داری
جنس 1.0
مرد 86 127 213 زن 85 127 212 مجموع 171 254 425 سطح تحصیلات 0.4
دانشآموز 34 37 71 دیپلم 42 67 109 کاردانی 21 27 48 کارشناسی 58 66 124 بالاتر 15 28 43 میانگین و انحراف معیار وزن در گروه مبتلا به آکنه و گروه شاهد به ترتیب عبارت بود از: 14.12±64.90 و 12.23±69.50 که تفاوت آن از نظر آماری معنادار بود. (p=0.001) ولی سن و قد دو گروه، تفاوت معنی داری نداشت. (جدول 4-2)
جدول4-2 مقایسه سن، وزن، قد و نمایه توده بدنی در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه (171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه (254 نفر) مجموع سطح
معنی داری
سن 4.69±21.58 5.19±21.74 4.9±21.68 0.7
وزن 14.12±64.90 12.23±69.50 13±67.65 0.001
قد 10.27±170.75 8.66±171.25 9.33±171.05 0.6
نمایه توده بدنی 3.94±22.20 3.48±23.73 3.74±23.12 0.00
ازبین 9 گونه مزاج جبلّی مختلف، مزاج گرم و تر بیشترین تعداد افراد را در دو گروه مورد و شاهد به ترتیب با 69 نفر (40%) و 52 نفر (20.4%) داشت. مزاج خشک نیز کمترین فراوانی را در دو گروه مورد و شاهد به ترتیب با 4 نفر (2%) و 11 نفر (4.3%) داشت. (جدول 4-3)
جدول 4-3 مقایسه درصد فراوانی هریک از مزاج های نهگانه جبلّی در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه
مزاج جبلی معتدل گرم سرد تر خشک
گروه
میتلا به آکنه(171نفر) تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
5 2.9 17 9.9 7 4 10 5 4 2
گروه غیر مبتلا به آکنه(254نفر) 20 7.8 26 10.2 24 9.4 20 7.8 11 4.3
مجموع 25 43 31 30 15 ادامه جدول 4-3 مقایسه درصد فراوانی هریک از مزاج های نهگانه جبلّی در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه
مزاج جبلی گرم و تر گرم و خشک سرد و تر سرد و خشک مجموع
گروه
میتلا به آکنه(171نفر) تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد
69 40 19 11 28 16 10 5 171
گروه غیر مبتلا به آکنه(254نفر) 52 2.4 33 12.9 53 20.8 14 5.5 254
مجموع 121 52 81 24 425
همانطور که در جدول 4-4 مشاهده می شود، بین دو گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه از نظر درصد خشکی ذاتی تفاوت معنی داری وجود نداشت. امّا بین دو گروه از نظر درصد گرمی ذاتی، سردی ذاتی و تری ذاتی به ترتیب با (p=0.001)، (p=0.029) و (p=0.008) تفاوت معنی داری مشاهده شد. (جدول 4-4)
جدول 4-4 درصد کیفیات چهارگانه در مزاج ذاتی گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه
(254 نفر) سطح معنی داری
گرمی ذاتی 20.27 13.56 0.05>
سردی ذاتی 6.87 10.23 0.05>
تری ذاتی 22.51 16.55 0.05>
خشکی ذاتی 5.28 5.95 0.5
بین دو گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه، تفاوت معنی داری از نظر تعداد علائم سوءمزاج معده وجود نداشت. با این حال، در گروه مبتلا به آکنه، بیشترین علامات سوءمزاج معده، مربوط به سوءمزاج خشک (با میانگین 1.4 علامت و انحراف از معیار 1.44) و در گروه غیرمبتلا به آکنه، بیشترین علامات سوءمزاج معده، مربوط به سوءمزاج سرد (با میانگین 1.39 علامت و انحراف از معیار 1.15) بود. (جدول 4-5)
جدول 4-5 میانگین تعداد علائم سوءمزاج معده در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیرمبتلا به آکنه
(254 نفر) سطح معنی داری
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار علائم سوءمزاج گرم معده 1.21 0.89 1.19 0.86 0.8
علائم سوءمزاج سردمعده 1.30 1.07 1.39 1.15 0.3
علائم سوءمزاج خشک معده 1.40 1.44 1.14 1.24 0.059
علائم سوءمزاج تر معده 0.95 1.05 0.92 0.87 0.7
تعداد علامات سوءمزاج کبد در جدول 4-6 آمده است. همانطور که مشاهده می شود، سوءمزاج گرم کبد در گروه مبتلا به آکنه و گروه غیرمبتلا به آکنه به ترتیب 1.93 و 1.27 بود. که بطور معنی داری در گروه مبتلا به آکنه بیشتر بود. (p=0.00) سوءمزاج خشک کبد نیز در گروه مبتلا به آکنه و گروه غیرمبتلا به آکنه به ترتیب 1.92 و 1.30 بود که بطور معنی داری در گروه مبتلا به آکنه بیشتر بود. (p=0.001)
جدول 4-6 میانگین تعداد علائم سوءمزاج کبد در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه
(254 نفر) سطح
معنی داری
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار علائم سوءمزاج گرم کبد 1.93 1.81 1.27 1.35 0.000
علائم سوءمزاج سرد کبد 1.11 1.27 1.09 1.14 0.8
علائم سوءمزاج خشک کبد 1.92 1.88 1.30 1.60 0.001
علائم سوءمزاج تر کبد 1.50 1.46 1.24 1.18 0.051
جدول 4-7 نشان میدهد که میانگین تعداد علائم سوءمزاج گرم رحم و میانگین تعداد علائم سوءمزاج تر رحم به ترتیب با (p=0.002) و (p=0.000) بین زنان مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه، دارای تفاوت معنی دار است. همچنین بین میانگین تعداد علائم سوءمزاج سرد رحم و میانگین تعداد علائم سوءمزاج خشک رحم در خانم های دو گروه، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. (به ترتیب: P=0.7 و P=0.6) (جدول 4-7)
جدول 4-7 میانگین تعداد علائم سوءمزاج رحم و تعداد روزهای عادت ماهیانه در زنان مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه (n=212)
متغیر گروه مبتلا به آکنه گروه غیر مبتلا به آکنه سطح
معنی داری
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار علائم سوءمزاج گرم رحم 1.33 0.92 0.92 0.83 0.002
علائم سوءمزاج سرد رحم 1.32 1.20 1.26 0.95 0.7
علائم سوءمزاج خشک رحم 0.79 0.95 0.85 0.81 0.6
علائم سوءمزاج تر رحم 0.38 0.56 0.81 0.74 0.000
تعداد روزهای عادت 6.50 1.34 6.76 1.46 0.2
در جدول 4-8 ملاحظه می شود که بین دو گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه، میانگین تعداد علائم غلبه همه اخلاط چهارگانه (یعنی صفرا، دم، بلغم و سودا)، تفاوت معنی داری مشاهده شد. (به ترتیب: P<0.001، P<0.001، P=0.02 و P<0.001)(جدول 4-8)
جدول 4-8 میانگین تعداد علائم غلبه اخلاطدر گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه (n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه
(254 نفر) سطح معنی داری
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار علائم غلبه صفرا 2.43 1.63 1.81 1.63 <0.001
علائم غلبه دم 3.51 2.29 2.71 2.15 <0.001
علائم غلبه بلغم 3.64 2.66 2.56 2.56 0.020
علائم غلبه سودا 4.14 3.50 2.78 2.56 <0.001
همانطور که در جدول 4-9 مشاهده می شود، در گروه مبتلا به آکنه بطور معنی داری، مصرف غذای آماده بیشتر از گروه شاهد بود (p=0.008). اما میزان مصرف لبنیات و میانگین دفعات استحمام در گروه غیر مبتلا به آکنه نسبت به گروه مبتلا به آکنه به ترتیب با (p<0.001) و (p=0.001) بطور معنی داری بیشتر بود.
مصرف سبزی در گروه شاهد بیشتر از گروه مبتلا به آکنه بود؛ ولی این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. (P=0.1)
تعداد روز و مدت ساعت فعالیت بدنی در گروه مبتلا به آکنه بیشتر از گروه شاهد بود و این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. (P=0.8، P=0.9)
جدول 4-9 مقایسه میانگین دریافت های غذایی، فعالیت بدنی و دفعات استحمام در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه(n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه
(254 نفر) سطح
معنی داری
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار غذای آماده (فست فود) 1.09 1.16 0.81 0.85 0.008
میوه 2.43 1.85 2.7 1.84 0.1
لبنیات 1.17 0.65 1.75 1.31 <0.001
سبزی 2.49 1.87 2.78 1.98 0.1
مایعات (آب) 5.64 3.07 5.42 2.32 0.4
روزهای فعالیت بدنی در هفته 3.25 5.44 3.13 2.20 0.8
دقایق فعالیت بدنی در روز 38.84 43.11 38.79 30.89 0.9
استحمام (در هفته) 3.44 1.70 3.99 1.62 0.001
همانطور که در جدول 4-10 مشاهده می گردد، گروه خونی O+ بیشترین فراوانی را در گروه مبتلا به آکنه داشته و گروه خونی AB- کمترین فراوانی را در این گروه دارد. همچنین گروه خونی A+ بیشترین فراوانی را در گروه غیر مبتلا به آکنه داشته و گروه خونی AB- کمترین فراوانی را در این گروه دارد.
جدول 4-10 فراوانی گروه های خونی در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه(n=425)
متغیر گروه مبتلا به آکنه
(171 نفر) گروه غیر مبتلا به آکنه
(254 نفر)
گروه خونی O+ 39 43
گروه خونی O- 8 27
گروه خونی AB+ 19 23
گروه خونی AB- 0 11
گروه خونی A+ 33 55
گروه خونی A- 5 20
گروه خونی B+ 22 34
گروه خونی B- 3 12
در جدول 4-11 مشاهده می شود که اثر مخدوش کننده وزن با انجام آنالیز چندگانه کنترل گردیده است.
جدول 4-11 مدل رگرسیون چندگانه عوامل مؤثر بر آکنه (ضرایب، نسبت شانس و مقدار پی آزمون)
متغیر ضریب بتا خطای معیار مقدار پی آزمون نسبت شانس
درصد گرمی 0.013- 0.006 0.025 0.987
درصد تری 0.011- 0.005 0.046 0.989
