پژوهش user8195- پژوهش

موضوع ریسرچ user8195- تحقیق علمی

Please enter banners and links.

TOC \h \z \t “شکل;1” شکل1-1: طبقات زنجیره تامین PAGEREF _Toc256119929 \h 8شکل 1-3 : مدل شماتیک زنجیره تامین پیشنهاد شده PAGEREF _Toc256119930 \h 38شکل 1-4: فضای تصمیم PAGEREF _Toc256119931 \h 54شکل 2-4- فضای اهداف PAGEREF _Toc256119932 \h 55شکل3-4- مجموعه نقاط غیر مسلط PAGEREF _Toc256119933 \h 57شکل 4-4- فضای اهداف گسسته PAGEREF _Toc256119934 \h 58شکل 5-4- یافتن نقاط غیر مسلط در فضای اهداف پیوسته PAGEREF _Toc256119935 \h 59شکل 6-4- یافتن نقاط غیر مسلط در فضای اهداف غیر خطی PAGEREF _Toc256119936 \h 59شکل 7-4- فاصله چبیشف و خطوط تراز PAGEREF _Toc256119937 \h 62شکل 8-4- نقاط روی کوچکترین خط تراز مماس PAGEREF _Toc256119938 \h 63شکل 9-4- وجود بیش از یک نقطه روی خط تراز برخورد کننده PAGEREF _Toc256119939 \h 64شکل 10-4-اشعه های کاوشگر پراکنده PAGEREF _Toc256119940 \h 68شکل 11-4- اشعه های جستجو گر متمرکز شده PAGEREF _Toc256119941 \h 68شکل 1-5- برنامه ریزی متقارن PAGEREF _Toc256119942 \h 76شکل 1-6 : فضای اهداف PAGEREF _Toc256119943 \h 99شکل 2-6- فضای ارضای اهداف PAGEREF _Toc256119944 \h 99شکل 4-6- فضای گسترش یافته معیار ورنر روی فضای اهداف PAGEREF _Toc256119945 \h 102شکل 3-6- نگاشت نقطه بهینه ورنر روی فضای ارضای اهداف PAGEREF _Toc256119946 \h 101شکل 5-6- فلوچارت الگوریتم پیشنهادی PAGEREF _Toc256119947 \h 106شکل 1-7- استراتژی بهینه PAGEREF _Toc256119948 \h 126شکل 1-A: مجموعه فازی نرمال PAGEREF _Toc256119949 \h 146شکل 2-A-برش α مجموعه فازی PAGEREF _Toc256119950 \h 147شکل 3-A- مجموعه فازی محدب PAGEREF _Toc256119951 \h 148شکل 4-A- تابع عضویت PAGEREF _Toc256119952 \h 153شکل 5A– امکان و الزام رخداد A کوچکتر از عدد قطعی g PAGEREF _Toc256119953 \h 157شکل 6-A- امکان و الزام رخداد A کوچکتر از عدد قطعی g PAGEREF _Toc256119954 \h 157شکل 7-5- امکان رخداد A کوچکتر از B PAGEREF _Toc256119955 \h 160شکل 8-A- امکان رخداد A بزرگتر از B PAGEREF _Toc256119956 \h 161شکل 9-A- امکان رخداد A با توجه به B PAGEREF _Toc256119957 \h 163شکل 10-A- الزام رخداد A با توجه به B PAGEREF _Toc256119958 \h 164فهرست جداول TOC \h \z \t “جدول;1”
جدول 1-6-نقاط ایده آل و ضد ایده آل PAGEREF _Toc256120216 \h 108جدول 2-6- مقادیر ارضای اهداف معیار ورنر PAGEREF _Toc256120217 \h 109جدول3-6- وزن های پراکنده PAGEREF _Toc256120218 \h 110جدول 4-6- مقادیر ارضای اهداف به ازای هر وزن PAGEREF _Toc256120219 \h 110جدول 5-6- مقادیر مورد نیاز در الگوریتم RTLP PAGEREF _Toc256120220 \h 111حدول 1-7- موجودی اولیه PAGEREF _Toc256120221 \h 117جدول 2-7- توابع تولید متغیرهای تصادفی PAGEREF _Toc256120222 \h 117جدول 3-7- بردارهای اهداف ایده آل و ضد ایده آل PAGEREF _Toc256120223 \h 120جدول 4-7- نتایج کاربرد روش ورنر PAGEREF _Toc256120224 \h 121جدول 5-7- نتایج کاربرد روش پیشنهادی PAGEREF _Toc256120225 \h 122جدول 6-7- نتایج کاربرد روش چبیشف کلاسیک PAGEREF _Toc256120226 \h 122جدول 7-7- مقایسه روش پیشنهادی با دیگر روش های بهینه سازی چند هدفه PAGEREF _Toc256120227 \h 123

فهرست نمودارها
TOC \h \z \t “نمودار;1” نمودار1-7- پراکندگی جواب های حاصله از روش چبیشف فازی PAGEREF _Toc256120337 \h 125نمودار 2-7- مقایسه پراکندگی نقاط حاصل در روش چبیشف کلاسیک و روش چبیشف فازی PAGEREF _Toc256120338 \h 125

فصل اول – کلیات تحقیق1-1- انتخاب حوزه تحقیقنحوه انتخاب حوزه تحقیق حاضر بر اساس تجربه و علاقه نگارنده و پیشنهاد استاد راهنما با توجه به سابقه علمی و تحقیقی ایشان می باشد. در انتخاب حوزه تحقیق توجه گردیده است که موضوع انتخابی می بایست مرتبط با نیازهای صنعت حال حاضر کشور و در راستای پیشرفت دانش فنی داخلی ، با توجه به کاستی های روش های پیشنهاد شده برای موضوع مربوطه چه در داخل و چه در خارج از کشور باشد.
2-1- نحوه بررسی ادبیات موضوعبررسی ادبیات موضوع از مهمترین و وقت گیرترین فعالیت ها در ارائه یک تحقیق علمی می باشد. بدین منظور توجه ویژه ای به این بخش گردیده است و سعی بر آن بوده تا مروری جامع و کامل در حوزه تحقیق انتخاب شده صورت گیرد. برای این منظور ابتدا کلید واژگان مرتبط را در سایت های علمی معتبر مورد جستجو قرار داردیم. عناوین بیش از هزار عدد مقاله نزدیک به موضوع مطالعه شد و خلاصه آندسته از مقالاتی که عنوان آنها مناسب تر و مرتبط تر به نظر می رسید بررسی شد. از این مطالعه نزدیک به سیصد مقاله انتخاب و ذخیره گردید که از بخشی از آنها در پایان نامه استفاده شده است. برخی از این مقالات خود مراجعی مهم را معرفی می نمایند که با استفاده از آنها حدودا پنجاه عنوان مقاله دیگر به لیست مقالات منتخب اضافه گردیده و ذخیره و مطالعه گردید.
3-1- نوآوری های تحقیقدر نظر گرفتن همزمان عدم قطعیت فازی، جریان های مستقیم و معکوس کالا، گزینه های ظرفیتی تجهیزات و سیستم حمل و نقل در یک مساله پیکر بندی زنجیره تامین
ارائه مدل ریاضی مختلط عدد صحیح برای مساله ذکر شده
ارائه روش بهینه سازی چند هدفه فازی بر پایه فاصله چبیشف
4-1- تبیین اهداف عمده تحقیقهدف اصلی تحقیق، بررسی مساله مهم و استراتژیک پیکر بندی زنجیره تامین در فضای عدم قطعیت و گسترش مدل های موجود در ادبیات موضوع برای ارائه یک مدل جامع می باشد که تصمیمات لجستیکی را نیز از طریق وارد کردن توابع هف مخصوص به خود به طور صریح در نظر بگیرد. علاوه بر آن به دنبال یافتن یک تکنیک کارا در بهینه سازی چند هدفه می باشیم که مساله مذبور بتوسط کاربرد آن جواب هایی قابل قبول و بهتر از روش های موجود تولید بنماید.
5-1- مشخص کردن روش تحقیقپس از مرور ادبیات موضوع و بررسی کاستی های مدل های موجود ، یک مدل مختلط عدد صحیح برای مساله مورد بررسی که در بخش قبل بدان اشاره گردید ارائه دادیم. سپس به بررسی مناسب ترین روش های در نظر گرفتن عدم قطعیت در یک مدل پیکر بندی زنجیره تامین پرداختیم و نهایتا روش در نظر گرفتن عدم قطعیت با لحاظ کردن پارامترهای مبهم فازی را انتخاب نمودیم. سپس روش های رفع و رجوع عدم قطعیت در مسائل برنامه ریزی ریاضی فازی مورد بررسی قرار گرفت. روش های بهینه سازی چند هدفه در دو حالت فازی و غیر فازی مورد بررسی قرار گرفته و معایب و مزایای هرکدام بررسی شد. نهایتا تکنیکی کارا به عنوان بهینه سازی چند هدفه فازی با استفاده از فاصله چبیشف که حد واسط دو رویکرد فوق بوده و معایب هر دو را رفع و مزایای آنها را جمع می نماید ارائه گردید. نتایج محاسبات موید عملکرد موفق زنجیره تامین و روش بهینه سازی پیشنهادی می باشد.
6-1- تکنیک های جمع آوری داده های تحقیقداده های استفاده شده در بخش آنالیز نهایی تاحد امکان واقع گرایانه می باشد بدین معنی که از توابع توزیع احتمالی پیشنهادی در مقالاتی که از کیس های واقعی استفاده نموده اند بهره برده ایم. بدین ترتیب نتایج محاسبات به واقعیت نزدیکتر می گردد.
7-1- تحلیل خروجی های تحقیقبرای تحلیل خروجی های تحقیق از مقایسه پاسخ های حاصل شده از روش پیشنهادی با روش های موجود استفاده گردیده است که نتایج محاسبات بر کارا بودن روش پیشنهادی تاکید می نماید.
فصل دوم- مرور ادبیات
1-2- مقدمهتصمیمات راجع به پیکر بندی زنجیره تامین مساله ای استراتژیک برای هر شرکتی می باشد. مساله جایابی تجهیزات و تخصیص مشتریان به آنها هسته اصلی یک سیستم تولیدی است. شرکت های تولیدی می بایست کارخانجات تولید / مونتاژ محصولات و همچنین انبارها و مراکز توزیع خود را به شکلی کارا جایابی نمایند تا بتوانند در بازار رقابتی امروز حاشیه سود خود را در حداکثر مقدار خود نگاه داشته و بهترین سطح سرویس دهی ممکن را با کمترین هزینه مهیا نمایند تا جایگاه رقابتی خود را در برابر سایر شرکت ها حفظ نمایند. علاوه بر تصمیمات راجع به مکان قرارگیری تجهیزات در فضای دردسترس، مشخص کردن نحوه تعامل این تجهیزات و چگونگی نقل و انتقال مواد اولیه و محصولات تکمیل شده یا نشده بین تجهیزات مبدا و مقصد، همگام با تصمیمات راجع به مکان های قرارگیری تجهیزات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با مکان یابی مناسب می توان، در عین حفظ سطح سرویس دهی به مشتریان در هر طبقه از زنجیره تامین، هزینه حمل و نقل سیستم لجستیک را به حداقل ممکن رساند(چاندرا و گرابیس،2007) .
یکی از عاملهای مهم جهت افزایش سطح رضایت مشتری، خدمات پس از فروش می باشد. مطمئنا شرکتی که با دادن گارانتی های معتبر، اقدام به تعویض یا تعمیر محصولات معیوب و صدمه دیده خود می کند می تواند به راغب بودن مشتریان به خرید محصولات خود در مقایسه با رقبایی که این فرایند را در نظر نگرفته اند خوشبین تر باشد. اما در نظر گرفتن این فرایند امری هزینه بر بوده و نیازمند تلاشی مضاعف در هنگام طراحی سیستم لجستیک می باشد. در صورتی که یک سیستم لجستیک علاوه بر جریان های رو به جلو محصولات تا زمان رسیدن به دست مشتری ، جریان های برگشتی مواد را نیز در نظر بگیرد، یک سیستم لجستیک معکوس خواهیم داشت. اگر یک سیستم لجستیک معکوس به درستی طراحی و مدیریت شود، می تواند یک منبع درآمد زا برای بهبود سوددهی و رضایت مشتری باشد. توانایی رفع و رجوع سریع و موثر محصولات برگشتی برای تعمیرات لازم می تواند برای افزایش رضایت مشتری امری حیاتی باشد (مییر، 1999)
عدم قطعیت از دیگر عاملهای مهم در طراحی زنجیره تامین می باشد که می تواند اثربخشی پیکربندی و هماهنگی حلقه های زنجیره تامین را برهم بزند و تمایل به انتشار در همه جای زنجیره تامین و تحت تاثیر قرار دادن عملکرد آن دارد. زنجیره تامین یک شبکه پویا شامل چندین نهاد مختلف می باشد که عدم قطعیت بر تمام آنها اثر می گذارد. عدم قطعیت در سیستم می تواند از تامین کنندگان به مشتریان انتشار یابد و کل زنجیره را با عدم قطعیت مواجه نماید.(بهاتناگار و سوهال، 2005)
روش های مختلفی در ادبیات زنجیره تامین برای در نظر گرفتن عدم قطعیت به کار رفته است. اکثر این روش ها بر پایه روش های احتمالی و یا شبیه سازی استوار می باشند. (سیندر،2006) و (پیدرو و همکاران، 2009). مدل هایی که بدین طریق طراحی می شوند نیازمند دارا بودن توابع عضویت مشخص برای پارامترهای زنجیره تامین خود می باشند که این توابع عموما از داده های تاریخی در دسترس استخراج می شوند. با وجود این، هرگاه داده های آماری در دسترس نباشند و یا غیر معتبر باشند، مدل هایی که بر پایه این توابع توزیع احتمال بنا شده اند کارایی خود را از دست می دهند (ونگ و شو، 2005) . در این موقعیت ها، تئوری مجموعه های فازی می توانند رویکردهای متفاوتی برای رفع و رجوع این نوع عدم قطعیت در زنجیره تامین مهیا نمایند. در ادامه این فصل، به بررسی مقالات منتشره در حوزه پیکربندی پویای زنجیره تامین، لجستیک معکوس و کاربرد منطق فازی در مدلسازی زنجیره تامین می پردازیم اما پیش از آن آشنائی با برخی مفاهیم پایه ای در رابطه با موارد ذکر شده لازم بنظر می رسد.
2-2- تعاریف پایه1-2-2-زنجیره تامینزنجیره تامین شبکه ای از تامین کنندگان، تولید کنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان می باشد که از طریق یک سری فرایندهای های هماهنگ سازی شده ، مواد اولیه را به محصولات نهائی تبدیل نموده و این محصولات را به مشتریان خود تحویل می دهند. در این فرایند، مواد ، پول و اطلاعات بین تجهیزات مبادله می گردد. بدین شکل شبکه زنجیره تامین به عنوان یک واحد یکپارچه با نهادهای تجاری مختلف عمل می نماید. (چاندرا و گرابیس، 2007) . روابط بین نهادهای زنجیره تامین با توجه به توابع هدف و محدودیت های سیستم شکل می گیرد. در تعریفی مشابه، مین و ملاکرینودیس (1999) زنجیره تامین را یک سیستم یکپارچه با هدف هماهنگ سازی یک سری فرایندهای با ارتباط درونی به منظور حصول به موارد زیر می دانند.
بدست آوردن محصولات و قطعات اولیه
تبدیل این مواد و قطعات به محصولات نهائی
توزیع این محصولات به فروشندگان یا مشتریان
تسهیل تبادل اطلاعات بین نهادهای مختلف زنجیره (برای مثال تامین کنندگان، تولید کنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان).
واترز(2003) در تعریفی کلی نگر زنجیره تامین را یک سری از فعالیت ها و ارگان ها می داند که مواد – هم ملموس و هم غیر ملموس- در آن از تامین کنندگان اولیه تا مشتریان نهائی جریان می یابند. همچنین طبق تعریف انستیتوی لجستیک و حمل و نقل، زنجیره تامین یک توالی از رخداد هاست که سعی بر برآورده سازی نیاز یک مشتری دارد. این رخدادها می تواند شامل خرید، تولید، توزیع و دفع مواد زائد به همراه حمل و نقل ها، انبارگردانی ها و کاربرد تکنولوژی اطلاعات مربوطه باشد.
2-2-2-طبقات زنجیره تامینمعمولا زنجیره تامین را به طبقات مختلف تقسیم بندی می نمایند. هر طبقه شامل واحدهایی با کارکرد کلی یکسانی می باشد. عموما طبقات یک زنجیره تامین به چهار دسته تقسیم بندی می شود
طبقه تامین کنندگان
طبقه تولید کنندگان
طبقه توزیع کنندگان
طبقه مشتریان
طبقه تامین کنندگان مواد اولیه را با توجه به تقاضاهای رسیده به آن تامین می نماید. این طبقه را می توان به زیر طبقات کوچکتری شامل تامین کنندگان مواد خام، تامین کنندگان میانی و تامین کنندگان مستقیم تقسیم بندی نمود. طبقه تولید کنندگان شامل کارخانه های تولیدی می باشد که با دریافت سفارش کالا از مشتریان یا توزیع کنندگان و دریافت مواد اولیه از تامین کنندگان به تولید محصول مورد نظر می پردازند. طبقه توزیع کنندگان محصولاتی را که مشتریان سفارش داده اند از تولید کنندگان دریافت و به مشتریان تحویل می دهند. این طبقه شامل واحدهای کلی مانند انبارها و مراکز توزیع و تبادل می باشند. تقاضا برای محصولات نهایی یا خدمات مورد نیاز در طبقه مشتریان شکل می گیرد. در بسیاری از مواقع ، تقاضای مشتریان مربوط به یک منطقه جغرافیایی با هم ادغام گردیده و آن منطقه به عنوان یک عضو از طبقه مشتریان در نظر گرفته می شود. در شکل زیر نمای کلی یک شبکه زنجیره تامین را ملاحظه می فرمایید.
-2286003905885شکل1-1: طبقات زنجیره تامین00شکل1-1: طبقات زنجیره تامین376555106045تامین کننده1
تامین کننده 2
کارخانه 2
کارخانه 1
مرکز توزیع1
مرکز توزیع2
مشتری1
تامین کننده 3
تامین کننده 4
مرکز توزیع3
مشتری2
مشتری3
مشتری4
طبقه تامین کنندگان
طبقه تولید کنندگان
طبقه توزیع کنندگان
طبقه مشتریان
00تامین کننده1
تامین کننده 2
کارخانه 2
کارخانه 1
مرکز توزیع1
مرکز توزیع2
مشتری1
تامین کننده 3
تامین کننده 4
مرکز توزیع3
مشتری2
مشتری3
مشتری4
طبقه تامین کنندگان
طبقه تولید کنندگان
طبقه توزیع کنندگان
طبقه مشتریان

3-2-2-مدیریت زنجیره تامینمدیریت زنجیره تامین شامل رویکردهای مختلف برای یکپارچه سازی موثر تامین کنندگان، تولید کنندگان و توزیع کنندگان در عمل کردن به فعالیت های خرید مواد، تبدیل آنها به محصولات میانی و نهائی و در آخر توزیع این محصولات به مشتریان در مقادیر، مکان ها و زمان های مورد نظر به منظور رسیدن به سطح سرویس دهی لازم با کمترین هزینه ممکن می باشد. (چاندرا و گرابیس،2007). مدیریت زنجیره تامین همچنین شامل یک سری از فعالیت های مرتبط با برنامه ریزی، هماهنگ سازی و کنترل نقل و انتقالات مواد، قطعات و محصولات نهائی از تامین کنندگان تا مشتریان می گردد. هدف اصلی مدیریت زنجیره تامین بهبود کارایی عملیاتی، سودآوری و حفظ موقعیت رقابتی بین دیگر شرکت ها می باشد.(کوپر و همکاران، 1997)
تصمیمات مدیریتی زنجیره تامین با توجه به افق زمانی مورد نظر به سه زیربخش استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی تقسیم بندی می گردد (گوپتا و ماراناس، 2003) و (چاندرا و گرابیس، 2007)
تصمیمات استراتژیک
تصمیمات مدیریتی زنجیره تامین که افق زمانی آن بین 3 تا 10 سال باشد در این دسته قرار می گیرد . فعالیت هایی مانند سرمایه گذاری روی کارخانه ها و ظرفیت ها، معرفی محصولات جدید، ایجاد شبکه حمل و نقل، مشخص کردن تعداد، مکان ها و ظرفیت های تجهیزات طبقات زنجیره اعم از انبارها، مراکز توزیع و کارخانه ها در این دسته قرار می گیرند.
تصمیمات تاکتیکی
افق زمانی مورد نظر بین 3 ماه تا 3 سال می باشد. سیاست های موجودی شامل مقدار، مکان و کیفیت موجودی، سیاست های خرید و سیاست های حمل و نقل شامل مسیرها و تناوب رفت و برگشت ها، بستن قراردادها، تصمیمات تولیدی شامل برنامه ریزی و طراحی فرایندها، مقایسه تمامی فعالیت ها با فعالیت های رقبا در این محدوده قرار می گیرند.
3. تصمیمات عملیاتی
این دسته از تصمیمات در مدیریت زنجیره تامین روزانه گرفته می شوند. برنامه ریزی منابع، مسیریابی مواد اولیه و محصولات نهایی، فعالیت های درونی شامل حمل و نقل ها از تامین کنندگان و دریاقت موجودی شامل این دسته می گردند.
4-2-2-پیکر بندی زنجیره تامینپیکر بندی زنجیره تامین به دسته ای از مهمترین تصمیمات مدیریت زنجیره تامین اطلاق می گردد که در یک دید کلی می تواند شامل شامل طراحی و اصلاح سیستم های ساختاری، کنترلی ، اطلاعاتی و سازمانی زنجیره تامین باشد . پیکر بندی یعنی یک ترتیب مناسب از قطعات یا اجزائی که به یک سیستم شکل کلی آن را می دهد. این تعریف به این واقعیت اشاره دارد که پیکربندی از طریق جابجائی با قاعده عناصر یک سیستم به منظور رسیدن به یک مجموعه نیازمندی های عملکردی و اهداف از پیش تعیین شده صورت می گیرد. پیکربندی زنجیره تامین عمدتا در دسته تصمیمات استراتژیک مدیریت زنجیره تامین قرار گرفته و تاثیر آن بر روی سود شرکت تا میلیون ها دلار گزارش شده است. (آرنتزن و همکاران ،1995). در این تحقیق ، پیکر بندی زنجیره تامین را بطور خاص مساله تعیین اینکه کدام واحدها (برای مثال، کارخانه ها، انبارها و …) در زنجیره لحاظ گردند، اندازه و مکان آنها چقدر باشد و نحوه رابطه این نهاد با یکدیگر از طریق سیستم حمل و نقل چگونه باشد در نظر می گیریم. طبق این تعریف، مسائل جایابی تجهیزات و طراحی لجستیک در محدوده پیکر بندی زنجیره تامین قرار می گیرند. فعالیت های مورد نظر شامل تصمیمات استراتژیکی از قبیل ظرفیت یابی و جایابی تجهیزات ، مشخص کردن سطح تولید برای هر محصول در هر کارخانه و مشخص کردن سیستم حمل و نقل به منظور کمینه کردن هزینه های تولید، توزیع و نگهداری می گردد.
5-2-2- جایابی تجهیزاتجایابی تجهیزات فرایند تصمیم گیری برای قرار دادن تجهیزات زنجیره تامین در مکان های مناسب، برای برآورده کردن نیازمندی های زنجیره تامین می باشد.(داسکین، 2005) جایابی تجهیزات به عنوان مهمترین فرایند پیکر بندی زنجیره تامین سال هاست که مورد توجه محققین و پژوهشگران قرار گرفته است. تصمیمات جایابی تجهیزات از مهمترین و مشکل ترین تصمیماتی است که برای داشتن یک زنجیره تامین کارا می بایست گرفته شود. تصمیمات حمل و نقل و نگهداری موجودی مواد نسبت به این مورد انعطاف پذیر تر بوده و می توان در طول دوره با تغییر در پارامترهایی مانند تقاضا، در دسترس بودن مواد اولیه، مزد کارگرها، قیمت محصولات و غیره به تغییر آنها پرداخت اما در صورتی که در جایابی مناسب تجهیزات اشتباهی صورت گیرد هزینه گزافی متحمل شرکت خواهد شد زیرا معمولا این تجهیزات ثابت و گران قیمت بوده و گاهی میلیون ها دلار هزینه ساخت برده اند و نمی توان برای مثال با تغییر در تقاضای مشتری مکان آنها (برای مثال یک کارخانه تولیدی) را تغییر داد. دسته بندی های مختلفی برای مدل های جایابی تجهیزات وجود دارد که از آن جمله می توان به مدل های گسسته و پیوسته، مدل های پویا و تک دوره ای ، مدل های قطعی و غیر قطعی ، مدل های چند هدفه و تک هدفه، مدل های با ظرفیت محدود و بدون ظرفیت، مدل های تک محصوله و چند محصوله ، مدل های تک طبقه ای یا چند طبقه، مدل های تک تجهیزه و چند تجهیزه اشاره نمود. (کلوزه و درکسل، 2005) .
از مهمترین دسته بندی های بالا می توان به مدل های تک دوره ای و چند دوره ای (پویا) اشاره نمود. ( اوون و داسکین ، 1998). مدل های تک دوره ای عامل زمان را در خود لحاظ ننموده و بسیار ساده تر از مدل های پویا که به بررسی پیکربندی زنجیره تامین در طول یک افق زمانی خاص می پردازند هستند. عامل پویا بودن مدل اهمیت ویژه ای در کارا بودن مدل پیشنهادی برای یک زنجیره تامین واقعی دارد ازاین رو در مرور ادبیات پیش رو از مطالعه مقالاتی که این عامل را لحاظ ننموده اند اجتناب نموده ایم.
6-2-2-لجستیک و لجستیک معکوسلجستیک فرایندی است که مسئول تمامی نقل و انتقالات مواد در طول زنجیره تامین می باشد (واترز، 2003). همچنین شورای متخصصین مدیریت زنجیره تامین لجستیک را فرایندی می دانند که به برنامه ریزی، اجرا و کنترل کارا و اثربخش جریان های مستقیم و معکوس مواد، سرویس ها و اطلاعات مربوطه بین نقاط مبدا و مقصد، به منظور برآورده سازی نیاز مشتری می پردازد. طبق این تعریف لجستیک جایگاهی همانند مدیریت زنجیره تامین دارا می باشد اما برخی معتقدند مدیریت زنجیره تامین گستره بیشتری از فعالیت ها را پوشش می دهد. (واترز، 2007)
لجستیک معکوس فرایند انتقال مواد از مقصد نهایی مرسوم آن در زنجیره تامین به نقطه ای دیگر به منظور بدست آوردن ارزشی است که در غیر این صورت از دست رفته خواهد بود ویا به منظور استفاده مناسب از آن محصولات صورت می گیرد. (راجرز و همکاران، 1999). لجستیک معکوس، به دلیل وجود انواع مختلف بازگشت مواد توجه بسیاری از محققین را در دهه گذشته به خود معطوف نموده است. طراحی شبکه های لجستیک معکوس یک موضوع استراتژیک در طراحی زنجیره تامین می باشد. بواسطه بسیاری از دلایل اقتصادی، محیطی و قانونی، شرکت ها بعد از فروش محصولات نسبت به آنها احساس مسئولیت بیشتری می نمایند. لجستیک معکوس در بسیاری از صنایع کاربرد دارد منجمله صنایع اتومبیل سازی، شیمیایی، پزشکی و .. .کاربرد موثر لجستیک معکوس می تواند به یک شرکت در بازار رقابتی امروز کمک نماید.
شبکه هایی که در آنها لجستیک معکوس لحاظ می گردد به طور کلی به دو زیر بخش ذیل تقسیم بندی می شود (فلیشمن و همکاران ،2004)
شبکه های حلقه بسته
شبکه های بازیافت
مورد اول مربوط به شبکه هایی است که در آن هم جریان رفت و هم جریان برگشت مواد مشاهده می شود ولی مورد دوم مربوط به مواردی است که تمرکز تنها روی فعالیت های بازیافت می باشد. مطمئنا طراحی شبکه های حلقه بسته مشکل تر از شبکه های بازیافت می باشد زیرا نیازمند در نظر گرفتن یک سیستم جریان معکوس مواد علاوه بر وارد کردن پیکر بندی معمول زنجیره تامین می باشد.
3-2-مرور ادبیات پیکر بندی پویای زنجیره تامینهمانطور که ذکر شد، در این پایان نامه به دلیل کارایی کمتر مدل های ایستا تمرکز خود را روی مقالات پیکر بندی پویای زنجیره تامین معطوف می داریم. خوانندگان علاقه مند برای مروری جامع بر انواع زنجیره های تامین و مدل های مربوطه می توانند به مراجع زیر مراجعه نمایند. اون و داسکین (1998) مروری بر مدل های ارائه شده تا زمان خود انجام داده و مشخصا مدل های ایستا و پویا را تفکیک کرده اند داسکین و همکاران (2005) مروری گسترده روی مسائل جایابی در زنجیره تامین انجام داده اند. ملو و همکاران(2009) مروری عمیق و تفکیکی روی جدیدترین مقالات جایابی تجهیزات و مدیریت زنجیره تامین نموده که مطالعه آن برای افرادی که تمایل به فعالیت در زمینه زنجیره تامین دارند توصیه می گردد .ایشان یک سری پیشنهاد ها برای تحقیقات آتی ارائه می دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود که بهتر است در تحقیقات بعدی لحاظ شوند
تصمیمات جایابی تجهیزات در حضور عدم قطعیت
یکپارچه سازی تصمیمات جایابی با تصمیمات تاکتیکی و عملیاتی مانند خرید، مسیریابی و انتخاب روش های حمل و نقل. تعداد بسیار کمی مقاله به این امر مبادرت کرده اند که همگی ساختاری بسیار ساده (یک محصول یا یک طبقه) دارا می باشند.
یکپارچه سازی جریان های مستقیم و معکوس در SCM . مانند مورد قبل درصد کمی از مقالات به این امر مبادرت نموده اند که ساختار ساده ای نیز دارند.
در ادامه به مرور مقالات مرتبط با پیکر بندی پویای زنجیره تامین می پردازیم.
اولین مقاله در این زمینه متعلق به بالو(1968) می باشد که هدف آن جایابی انبارها به منظور بیشینه سازی سود روی افق زمانی در نظر گرفته شده است. نویسنده یک سری از مسائل جایابی ایستا (یکی برای هر دوره) را حل نموده سپس از آنها در برنامه ریزی پویا استفاده می کند. با توجه به این که این مقاله تنها حالت تک تجهیزه را در نظر گرفته بود حالت چند تجهیزه این مدل در مقاله ای از اسکات (1971) ارائه گردیده است.
برای حالت با ظرفیت محدود مساله معمولا امکان توسعه و کاهش ظرفیت نیز در نظر گفته می شود. از اولین مقالاتی که به وارد کردن محدودیت های ظرفیتی در مدل پرداخته است توسط سوینی و تاتهام(1976) ارائه گردیده است. این مقاله یک مدل خطی مختلط عدد صحیح MILP برای جایابی چند انبار در طول زمان ارائه می دهد.
برمن و اودونی در سال 1982 یک مساله جایابی تک تجهیزه که در آن زمان های حمل و نقل احتمالی بوده و تجهیزات ( برای مثال یک آمبولانس) ممکن است با تغییر شرایط، با هزینه ای جدید جایابی دوباره یابد ارائه دادند. زمان های حمل و نقل بر مبنای سناریوهای مختلف تغییر می نمایند و انتقال سناریوها با توجه به یک فرایند گسسته زمان مارکوف رخ می دهد. هدف انتخاب مکان تجهیز برای هر سناریو به منظور حداقل کردن میانگین هزینه های حمل و نقل و جایابی مجدد است. ایشان یک الگوریتم ابتکاری برای حل مساله ارائه می دهند که شامل ثابت کردن متناوب مکان ها در همه سناریو ها بغیر از یکی از آنها و حل مساله ساده شده حاصل می باشد.
تعداد زیادی از تحقیقات در حیطه پیکربندی پویای زنجیره تامین محدودیت های ظرفیتی را در نظر نگرفته اند. کلی و ماروچک(1986) یک مدل MILP برای تصمیم گیری راجع به گشایش انبارها با ظرفیت نامحدود در طول دوره تصمیم گیری ارائه می دهند. انبارهای در نظر گرفته شده می توانند خریداری شده یا اجاره شوند. برای حل این مساله از روش تجزیه بندرز استفاده شده است.
لی و لوس (1987) مدلی ارائه داده اند که مشخص می کند در چه دوره ای کدام تجهیز چه مقدار افزایش ظرفیت پیدا کند تا بتوان تقاضا را با حداقل هزینه برآورده کرد. در این مدل چندین نوع تجهیز مختلف در نظر گرفته شده است و می توان ظرفیت را بین تجهیزات گوناگون بعد از تبدیل انتقال داد. هزینه های در نظر گرفته شده در سیستم شامل هزینه های توسعه ، تبدیل و کمبود ظرفیت می باشد . برای حل این مدل از الگوریتم برنامه ریزی پویا استفاده گردیده است.
کارسون و باتا در سال 1990 یک مطالعه موردی روی مساله ای مشابه مساله بالا دارند که در آن یک تجهیز می بایست با توجه به انتقال مشتریان در طول روز، جایابی مجدد شود. با توجه به پیچیدگی بدست آوردن تابع توزیع احتمال و تخمین زدن هزینه های عملی جایابی مجدد، نویسندگان برای سادگی روز را به چهار بازه زمانی تبدیل نموده و مساله ساده شده حاصل از هر کدام از آنها را حل می کنند. در این مساله هزینه های جایابی مجدد به طور صریح در نظر گرفته نشده است.
یک مساله جایابی تجهیزات پویای دیگر توسط جورنستن و بجورندال در سال 1994 ارائه گردیده است که در آن مشخص می شود کجا و در چه زمانی تجهیزات آغاز به فعالیت نمایند تا با توجه به اینکه هزینه های تولید و توزیع تصادفی هستند ،هزینه زمان-تخفیف ارائه شده را کمینه کنیم. الگوریتم ایشان از انبوهش سناریوها و یک رویکرد ریلکس لاگرانژ استفاده می نماید.
مساله ای که نزدیک به کار ارائه شده توسط جورنستن و بجورندال است، مساله برنامه ریزی ظرفیت ارائه شده توسط اپن و همکاران (1989) می باشد. با وجود اینکه مدل ایشان یک مساله جایابی تجهیزات نیست، به مسائل جایابی نزدیک می باشد زیرا توسعه ظرفیت در نظر گرفته شده شامل هم هزینه ثابت و هم هزینه کاربرد متغیر و وابسته به زمان می باشد . در این مدل، تقاضا و قیمت فروش محصولات تصادفی در نظر گرفته شده، سطوح ظرفیت در همه دوره های زمانی تصمیمات مرحله اول و سطوح تولید تصمیمات متعاقب آن می باشند. مدل ایشان پیکربندی ظرفیتی برای هر کارخانه در هر دوره زمانی را با توجه به هزینه های تغییر ظرفیت تعیین می نماید. هدف حداکثر کردن سود تابع تخفیف با توجه به محدودیت روی حداکثر ریسک می باشد. الگوریتم ارائه شده برای حل مساله شامل بسته تر کردن متوالی محدودیت های ریسک و حل مجدد مساله است. تصمیم گیرنده می تواند بین جواب ها با توجه به سبک و سنگین کردن سود و ریسک یکی را انتخاب نماید.
دوگان و همکاران در سال 1993 با داشتن مجموعه ای از تامین کنندگان، تولید کنندگان و مراکز توزیع بالقوه با پیکر بندی های متفاوت و مشتریانی با تقاضای فصلی به پیکر بندی سیستم تولید و توزیع به منظور حداقل سازی هزینه های سیستم می پردازد .تصمیمات این مدل هم در سطح استراتژیک و هم در سطح تاکتیکال می باشد .
مسائل جایابی تجهزیات پویا مانند سایر مسائل زنجیره تامین می توانند دارای هدف های گوناگون و گاهی متضاد باشند. چندین مقاله در ادبیات موضوع به این دسته از مسائل جایابی تجهیزات پویا پرداخته اند. از آن جمله ملاکرینودیس و همکاران (1995) یک مدل MILP چند هدفه و پویا به منظور جایابی مکان های تخلیه زباله های صنعتی ارائه داده است که دارای توابع هدف متناقض (یکی کمینه سازی هزینه و دیگری کمینه سازی نارضایتی ساکنین محدوده به دلیل تخلیه نزدیک زباله ها ) بوده و از یک روش موزون برای ایجاد جواب های موثر استفاده شده است. البته همانطور که بعداً اشاره خواهد شد استفاده از روش موزون در بهینه سازی با متغیر های عدد صحیح به دلیل اینکه کلیه جواب های غیر مسلط ممکن را تولید نمی کند توصیه نمی شود.
مقاله ای که بر مبنای یک مورد واقعی بنا شده و بیش از 100 میلیون دلار سود برای شرکت اجرا کننده اش به همراه داشته است توسط آرنتزن و همکاران (1995) نگاشته شده است.یک مدل بزرگ MILP در فضای بین المللی با در نظر گرفتن تمام بخش های زنجیره تامین شرکت مربوطه و لحاظ کردن موجودی مواد و حمل و نقل های لازم در یک دوره زمانی 18 ماهه ارائه گردیده است. تابع هدف این مساله یک ترکیب محدب موزون از هزینه ها و تابع زمانی مدل است. به طور دقیق تر، ضریب موزون α بر روی تابع هزینه ای ( شامل هزینه های متغیر تولید، نگهداری، عوارض، هزینه های موجودی و …) و ضریب هزینه ای (1-α) بر روی تابع زمانی ( شامل کل زمان عملیت در بخش تولید و زمان حمل و نقل) اعمال شده است.
ملاکرینودیس و مین (2000) تحقیقی در مورد جایابی مجدد و بستن یک کارخانه تولیدی وتعدادی انبار ارائه داده اند. تصمیمات جایابی مجدد و بستن تجهیزات به دلیل تغییرات در محیط فعالیت شرکت، برای مثال خصوصیات مشتریان و تامین کنندان، شبکه های توزیع و قوانین دولت می باشند. مدل ارائه شده دارای چند هدف متضاد می باشد. در این مقاله از AHP نیز برای کمک به تصمیم گیری استفاده گردیده است.
ترکیب ویژگی های چند محصولی و پویائی در مساله تصمیم گیری راجع به بهترین مکان برای مجموعه ای از تجهیزات میانی ( مانند مراکز توزیع ) توسط کنل و همکاران (2001) در نظر گرفته شد. در این مقاله یک الگوریتم حل برای مساله جایابی چند مرحله ای، پویا، چند محصوله و با ظرفیت محدود ارائه گردیده است که بر اساس الگوریتم حل موسوم به شاخه و کران برای تولید جواب های منتخب در هر دوره و کاربرد آنها در برنامه ریزی پویا برای یافتن پیکر بندی بهینه در طول افق برنامه ریزی استوار می باشد.
هیونوجوتسا و همکاران (2000) مسئله ترکیب ویژگی های پویایی و جایابی چند مرحله ای تجهیزات را در یک شبکه توزیع چند محصوله مطالعه نموده اند. هدف مدل کمینه کردن هزینه کل برآورده سازی تقاضای مشتریان در طول افق زمانی در نظر گرفته شده در مراکز فروش مختلف در عین ارضای نیازمندی های ظرفیتی مراکز تولید و انبارهای میانی می باشد. مدل ارائه شده یک MILP بوده که توسط ریلکس لاگرانژ به همراه یک الگوریتم ابتکاری به منظور ساخت پاسخ های شدنی مساله با استفاده از جواب حاصل از مساله ریلکس شده حل می شود.
تکنیک شبیه سازی گسسته پیشامد به جای برنامه ریزی ریاضی در مقاله وندر ورست (2000) به منظور پیکربندی زنجیره تامین پویا در صنعت مواد غذایی با تاکید بر معیارهای عملکردی مثل تازه بودن مواد غذائی به کار گرفته شده است. روش مدلسازی بر مبنای مفاهیم فرایندهای تجاری، متغیرهای طراحی در سطوح استراتژیک و عملیاتی، معیارهای عملکرد و نهادهای تجاری می باشد . با استفاده از آنالیز بر پایه سناریوهای مختلف ،منافع حاصل از مقایسه طراحی های مختلف زنجیره تامین محیا می گردد. یک کیس واقعی برای شبیه سازی انتخاب گردیده و نتایج استفاده از مدل گزارش شده است.
تسیاکیز و همکاران در سال 2001 مساله پیکر بندی یک شبکه چند محصوله و چند مرحله ای را که شامل چندین سایت تولیدی و چندین مشتری در مکان های ثابت و در مقابل چند انبار و مرکز توزیع در مکان های ناشناخته (که باید از بین چند گزینه یکی را انتخاب کرد) می باشد مورد توجه قرار دادند . سیستم به شکل یک مدل ریاضی مدلسازی شده و متغیرهای تصمیم آن تعداد، مکان ها و ظرفیت انبارها و مراکز توزیعی که می بایست باز شوند، مسیرهای حمل و نقل لازم برای توزیع محصولات، جریان و نرخ تولید محصولات به منظور کمینه کردن هزینه سالانه سیستم می باشد.
سیام (2002) برای طبقه توزیع کنندگان زنجیره تامین در سطح استراتژیک یک مدل عدد صحیح با در نظر گرفتن حمل و نقل محصولات از انواع مختلف ارائه داده است . وی قابل ادغام بودن این محصولات به منظور حمل و نقل را نیز در نظر گرفته است. هدف مدل پیدا کردن همزمان مکان های بهینه، جریان های مواد، ترکیبات حمل و نقل و زمان گردش حمل و نقل ها به منظور حداقل سازی هزینه های کلی لجستیک می باشد. با استفاده از ریلکس لاگرانژ و ترکیب آن با ریخته گری شبیه سازی شده ، یک الگوریتم فراابتکاری به منظور یافتن پاسخ مدل تحت بررسی ارائه گردیده است.
بوتا و همکاران در سال 2003 یک مساله MILP برای جایابی تجهیزات در فضای بین المللی با در نظر گرفتن پارامترهای غیرقابل کنترلی نظیر نرخ تبدیل ارز و تعرفه گمرکی به منظور یکپارچه سازی تولید، توزیع و تصمیمات سرمایه گذاری ارائه داده اند. نتایج این مدل می تواند روی سطوح تولیدی ، پیکر بندی تجهیزات، استراتژی های توزیع و سطوح سرمایه گذاری تاثیر بگذارد. بر پایه پیکربندی های مختلف تجهیزات، نرخ تبدیل ارز و تعرفه های گمرکی چندین سناریو مختلف طراحی و بررسی گردیده است.
آمبروزیو و سکوتیلا (2005) یک مدل پیچیده تک محصوله برای پیکر بندی شبکه توزیع ارائه می دهند که شامل تصمیمات جایابی تجهیزات، انبارداری، حمل و نقل و تصمیمات مربوط به موجودی می باشد. چندین سناریو موردی بررسی گردیده است. دو نوع برنامه ریزی ریاضی یکی ایستا و دیگری پویا برای این مساله ارائه می گردد.
ترونکوسو و گاریدو (2005) به بررسی سیستم لجستیک در صنعت جنگل داری می پردازد.به طور دقیق تر یک مدل MILP تک محصوله برای حل سه مساله مهم در حیطه جنگل داری ارائه گردیده است که این مسائل عبارتند از : تولید جنگل ها، جایابی تجهیزات جنگل داری و توزیع محموله ها. با استفاده از مدل اجرا شده می توان تصمیمات استراتژیک راجع به مکان بهینه و اندازه تجهیزات و همچنین معین کردن سطوح تولید و جریان محموله ها در افق برنامه ریزی در نظر گرفته شده پرداخت. برای حل مدل از نرم افزار LINGO استفاده گردیده است.
ویلا و همکاران در سال 2006 یک مدل MILP برای جایابی و تنظیم پویای ظرفیت تجهیزات ارائه می دهند. هر تجهیز می تواند چیدمان های مختلفی داشته باشد و ظرفیت کارخانه با انتخاب گزینه های مناسب تکنولوژیکی می تواند مشخص شود. بستن فصلی این ظرفیت ها ممکن بوده و همچنین جانشین هایی برای محصولات نهائی در نظر گرفته شده است. هدف بیشینه کردن سود بعد از مالیات با توجه به واحد پول مشخص شده می باشد. در نهایت کاربرد مدل ارائه شده در صنعت چوب بری مورد بررسی قرار گرفته است.
دیاز و همکاران (2006) روی مهندسی مجدد یک شبکه دو طبقه ( تجهیزات و مشتریان) کارکردند. نویسندگان فرض می کنند تجهیزات را در افق برنامه ریزی می توان بیش از یک بار باز و بسته و دوباره باز کرد. آنها این شرایط را در سه سناریو بررسی می کنند: محدودیت های حداکثر ظرفیت، محدودیت های حداکثر و حداقل ظرفیت و محدودیت ها با یک حداکثر ظرفیت که در طول زمان کاسته می شود. تمام این مسائل با الگوریتم های ابتکاری اولیه دوگان حل می شوند. در این مقاله سه فرمولاسیون خطی به همراه دوگان آنها مربوط به سه سناریو ذکر شده ارائه می گردد. ویژگی اصلی این مدل انعطاف پذیری بالای آن است.
ملو و همکاران (2006) با همان ایده انعطاف پذیری مقاله بالا، به دنبال جایابی مجدد شبکه با سناریوهای افزایشی و کاهشی ظرفیت می باشند. ظرفیت را می توان بین یک تجهیز باز و یک تجهیز جدید، و یا بین دو تجهیز باز ( تحت شرایط خاص) انتقال داد. هر تغییر ظرفیت هزینه ای بر سیستم تحمیل می نماید. در این مدل، تجهیزات بسته نمی توانند دوباره باز شوند و تجهیزات باز شده می بایست تا انتهای دوره به عملکرد خود ادامه دهند.
لی و وومر (2008) مساله پیکربندی زنجیره تامین با محدودیت های منابع را در نظر گرفته اند. ایشان یک چارچوب مدل سازی بر پایه برنامه ریزی پروژه با ظرفیت منابع چند حالته برای پیکربندی زنجیره تامین با توجه محدودیت های کیفیت مورد نیاز مواد ارائه داده اند. مدل ایشان رابطی است بین فضای برامه ریزی پروژه و طراحی زنجیره تامین. برای حل مدل از برنامه ریزی محدود (CP) در یک کیس واقعی استفاده شده است.
ثانها و همکاران (2008) یک مدل MILP چند طبقه و چند محصوله برای برنامه ریزی و طراحی یک شبکه تولید و توزیع به منظور کمک به تصمیمات تاکتیکی و استراتژیکی نظیر باز و بسته کردن و افزایش ظرفیت تجهیزات، انتخاب تامین کنندگان و جریان های مواد در طول زنجیره تامین ارائه می دهند. ایشان امکان بدست آوردن تخفیف به شرط سفارش چندین ماده اولیه مختلف را در نظر گرفته اند که می تواند در انتخاب تامین کنندگان تاثیر داشته باشد. سوال اصلی مقاله نحوه گسترش ظرفیت کارخانه ایست که با تقاضای فزاینده ولی قطعی روبرو می باشد. محدودیت های منطقی مربوط به باز و بسته کردن تجهیزات شباهت زیادی به مدل ارائه شده در مقاله ملو و همکاران (2006) دارد ولی ایده گزینه های ظرفیتی در این مقاله مطرح گردیده است.
یو و گراسمن(2008) به بهینه سازی پیکربندی زنجیره تامین تحت معیار پاسخ دهی( زمان حمل و نقل و دوره های گردش) و معیار اقتصادی ( ارزش خالص فعلی) با در نظر گرفتن عدم قطعیت تقاضا پرداخته اند. ایشان یک مدل دو هدفه مختلط عدد صحیح غیر خطی که به حداکثر سازی ارزش خالص فعلی و کمینه سازی امید ریاضی زمان های تحویل می پردازد ارائه داده و یک کیس واقعی را بتوسط روش اپسیلون محدودیت حل نموده و یک مجموعه جواب بهینه غیرمسلط به دست می آورند.
4-2- لجستیک معکوسبرای مرور ادبیات لجستیک معکوس،ابتدا به بررسی چندین مقاله مرور ادبیات در این زمینه پرداخته و نکاتی راکه در آنها برای بهبود روش های موجود ذکر گردیده است در این بخش بیان می داریم. سپس مقالات جدیدی را که در این مرور ادبیات ها بدان اشاره نشده است مشخص می کنیم.
از جدید ترین مرور ادبیات هایی که مشخصا به موضوع لجستیک معکوس اشاره دارند می توان به مقالات ارائه شده توسط فلیشمن و همکاران (2000) و (20003) ، ساسیکومار و کانان )2008a) و چانیکتراکول و همکاران (2009) اشاره نمود .
فلیشمن و همکاران (2000) و (20003) دو مرور ادبیات جامع روی طراحی شبکه لجستیک معکوس در سال های 1995 تا 1999 صورت داده اند. هر دوی این مقالات از آن جهت ارزشمند هستند که به بررسی فعالیت ها و خصوصیات عمده طراحی شبکه های لجستیک معکوس پرداخته اند. این نویسندگان هفت موضوع که نیازمند تحقیقات بیشتر می باشند را معرفی می نمایند
طراحی مدل های جایابی تجهیزات جامع تر برای بررسی تاثیر عدم قطعیت روی طراحی های شبکه لجستیک معکوس بتوسط آنالیز پارامتری و برپایه سناریو.
توسعه مدل های احتمالی برای شبکه های لجستیک معکوس.
استفاده از طراحی های حلقه بسته و یکپارچه سازی تجهیزات بین جریان های مستقیم و معکوس
سنجش تاثیر شبکه بازیابی محصولات روی حمل و نقل
آنالیز چندعامله خصوصیات در یک شبکه لجستیک معکوس بتوسط آشکارسازی مشوق های اساسی گردآورنده ها، تجهیزات میانی و تجهیزات دوباره کاری.
بررسی تاثیر تکنیک های مدیریت موجودی مانند ادغام ریسک و تعویق روی طراحی شبکه لجستیک معکوس.
بررسی تاثیر موضوعات مربوط به زنجیره های تامین جهانی مانند مالیات گمرکی خرابی محصول ناشی از حمل و نقل ها در طراحی شبکه بازیابی محصولات.
علاوه بر موارد بالا، نویسندگان به طبقه بندی مسائل طراحی شبکه های لجستیک معکوس با معرفی دسته بندی های زیر کمک نموده است:
میزان تمرکز شبکه
تعداد سطوح
ارتباط با دیگر شبکه ها
ساختار های حلقه باز و حلقه بسته
میزان همکاری شبکه ای
ساسیکومار و کانان (2008b) نیز یک مرور ادبیات جدیدتر نسبت به موارد قبل ارائه می دهند و موضوعات مربوط به بازیابی محصولات را به زمینه های گزینه های بازیابی محصولات، توجهات مربوط به محیط زیست، موضوعات عمومی در بازیابی محصولات و مدیریت موجودی تقسیم می نماید .
یک مرور ادبیات دیگر که بررسی کارهای انجام شده روی مساله طراحی شبکه های لجستیک معکوس بین سال های 2000 تا 2008 می پردازد توسط چانگیتراکول (2009) ارائه شده است. این مقاله مشخصا به یافتن و مرور مقالاتی که به موقعیت های تحقیقات آتی پیشنهاد شده توسط فلیشمن پرداخته اند می پردازد. مقالات بررسی شده در این مرور ادبیات از لحاظ دوره زمانی (پویا یا ایستا)، جریان محصولات، سطوح شبکه ، ساختار حلقه باز یا بسته، توابع هدف، نحوه در نظر گرفتن عدم قطعیت و دیگر ویژگی ها دسته بندی گردیده اند. نویسندگان بیان می دارند که تحقیقات روی تاثیر عدم قطعیت روی طراحی شبکه لجستیک معکوس در درنظر گرفتن عنصر ریسک و توابع هدف چندگانه دارای کاستی هایی می باشددر نتیجه ایشان پیشنهاد می کنند که می توان موارد زیر را در تحقیقات آتی در نظر گرفت:
در نظر گرفتن عنصر ریسک و عدم قطعیت تقاضا می تواند برای توسعه مدل های قبلی در نظر گرفته شود.
مدل های آتی باید یک مدل چند هدفه ،پویا، با جریان چند محصوله ، با ظرفیت محدود و ساختاری حلقه بسته داشته باشند.
می توان به مقایسه روش های حل ابتکاری برای مساله مذبور پرداخت . برای مثال روش ریلکس لاگرانژ، جستجوی ممنوعه و غیره.
مساله حمل و نقل مواد و محصولات در حالت یکپارچه.
بعد از فروش اولیه، یک شرکت باید برای محصولاتی که فروخته است خدمات پس از فروش مناسب در نظر بگیرد. هر بازگشت محصولات، مجموعه ای از فعالیت ها شامل جمع آوری محصولات برگشتی ، تعمیر و دوباره کاری و توزیع مجدد را شامل می شود. لجستیک معکوس موثر منجر به چندین منفعت ملموس می گردد که از آن جمله به موارد زیر می توان اشاره نمود (آندل، 1997)
افزایش رضایت مشتری
کاهش سطح سرمایه گذاری در منابع
کاهش هزینه های نگهداری و توزیع
تییری و همکاران (1995) یک زنجیره تامین یکپارچه برای نشان دادن چریان های برگشتی و گزینه های بازیابی مانند تعمیر، نوسازی، تولید مجدد، بازیافت و غیره ارائه دادند. این محققان عاملهای استراتژیکی را معرفی می کنند که می توان در هنگام طراحی یک شبکه لجستیک معکوس در نظر گرفت. حداقل کردن هزینه استراتژیک برای موفقیت یک سیستم لجستیک معکوس لازم است.از جمله هزینه های استراتژیک می توان به موارد زیر اشاره نمود
هزینه های تجهیزات برای تولید مجدد یا تعمیر
هزینه کارگران مناسب
هزینه تجهیزات انبارداری
هزینه حمل و نقل
عامل های مهم دیگر شامل خصوصیات محصول، ویژگی های بازار و نیازمندی های منابع می باشد.
دبریتو و دکر (2002) یک چارچوب تصمیم گیری برای لجستیک معکوس در سه سطح استراتژیک، تاکتیکال و عملیاتی ارائه می دهند.آنها اشاره می کنند که تصمیمات سطح استراتژیک ، یعنی طراحی شبکه بازیابی می بایست در ابتدای امر صورت بگیرد. ایشان بیان میدارند که یک شبکه لجستیک معکوس می تواند شامل موارد زیر باشد
جمع آوری محصولات برگشتی
بررسی و تفکیک محصولات (درصورتی که بخواهیم مقاصد مختلفی برای محصولات در نظر بگیریم)
دوباره کاری یا تعمیر
منهدم کردم محصولات
توزیع مجدد
1-4-2-واگذاری شبکه های لجستیک معکوس به شرکت های خارجی (3PL)مدیریت یک سیستم توزیع در حالتی که تنها جریان مستقیم محصولات و مواد موجود است امری پیچیده است که با وارد کردن جریان معکوس محصولات پیچیده تر هم می شود (راجرز، 1999). به همین دلیل طراحی مدل های زنجیره تامین با در نظر گرفتن لجستیک معکوس امری پیچیده و زمان بر می باشد. برخی شرکت برای جلوگیری از صرف منابع و زمان خود در سیستم بازگشتی مواد، سیستم لجستیک معکوس خود به 3PL ها می سپارند.نتیجتا صنعت 3PL به عنوان پاسخی به نیاز روزافزون سیستم های لجستیک پیشرفته گسترش یافته است (دو و ایوانس ،2008) .خدمات عمده ای که به 3PL ها معمولا واگذار می شود شامل حمل و نقل ها، انبارداری، موجودی، خدمات ارزش افزوده، سرویس های اطلاعاتی و مهندسی مجدد زنجیره تامین می باشد(هرتزل و همکاران،2003) البته لازم به ذکر است که به کارگیری 3PL ها می تواند هزینه مضاعفی بر سیستم تحمیل نماید و قبل از تصمیم راجع به واگذاری سیستم لجستیک یا طراحی شخصی آن می بایست آنالیز هزینه ها که برای هر شرکت وابسته به شرایط محیطی می تواند متفاوت باشد صورت گیرد.
محصولات در برخی موقعیت ها می توانند وارد چرخه معکوس زنجیره تامین بشوند .معمولا، جریان های بازگشتی به دسته های زیر تقسیم می شوند( فلیشمن ،2001)
برگشتی های تجاری
برگشتی های بواسطه گارانتی
برگشتی های محصولات در پایان دوره عمر مفید
برگشتی های محصولات قابل استفاده مجدد
2-4-2-پیچیدگی شبکه های لجستیک معکوسفلیشمن و همکاران (2004) بیان می دارند که یک شبکه لجستیک معکوس به دلیل نیازمندی اش به موارد زیر پیچیده می شود
بررسی و تفکیک محصولات برگشتی
درنظر گرفتن عدم قطعیت در مقدار، کیفیت و زمان تحویل محصولات برگشتی