user849

صرع لوب تمپورال و افسردگی در چندین مکانیسم شامل اختلال در مسیرهای سروتونرژیک، نورآدرنرژیک، گابائرژیک و گلوتامینرژیک وجوه اشتراک دارند (Mazarati et al., 2007). در بیماران مبتلا به اختلال عاطفی، اثربخشی مهارکنندههای بازجذب انتخابی سروتونین با فعّالسازی متابولیسم منطقهای در ناحیه لیمبیک همراه است. افزایش خطر افسردگی به شدّت با اختلالات متابولیک و ساختاری ناشی از صرع مرتبط است و در افسردگی شدید، کاهش قابل توجّهی در حجم هیپوکمپ مشاهده شده است. تشنجات صرعی نه تنها خطر ابتلا به افسردگی را افزایش میدهند، بلکه شواهد موجود نشان میدهد که صرع، برخی تغییرات نورولوژیک مغز، از جمله تغییر در سیستمهای نوروترنسمیتری مونوآمینی را که زمینهساز افسردگی است باعث میشود. تشنج باعث کاهش در بیان ژن گیرنده سروتونین، افزایش حسّاسیت به افسردگی و کاهش تحرّک در آزمون شنای اجباری موش صحرایی میشود. با وجود ارتباطات آشکار، مکانیسمهای افسردگی در بیماران مبتلا به صرع، به طور ضعیف درک شده‌اند. درجه اهمیت واکنش روانی به حمله صرعی و نیز جزئیات اساس نوروبیولوژیک در افسردگی ناشی از آن بخوبی روشن نشده است (Mazarati et al., 2007).
1-7-2- علل بروزعوامل ژنتیکی، استفاده طولانی مدت از برخی داروها مانند داروهای کنترل فشار خون؛ قرص‌های خواب و یا قرص‌های پیشگیری از بارداری، وجود اختلالات نوروترنسمیتری در سطح سیناپس‌ها و ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی؛ سکته مغزی؛ دیابت؛ سرطان و آلزایمر، صرع یا میگرن می‌توانند علائم افسردگی را در بعضی افراد ایجاد کنند (Koh et al., 2007). علاوه بر سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین در بیماران افسرده اختلال دارند.تشنجهای صرعی مکرّر میتوانند اختلالات عاطفی و مشکلات روانی را ایجاد کنند (Dodrill, 2004; Levin et al., 1988). بسیاری از بیماران مبتلا به انواع صرع، همچنین اختلالات عاطفی و شخصیتی نشان می‌دهند (Dodrill, 2004). از این اختلالات، افسردگی و اضطراب از همه شایعتر هستند که بیش از 50% بیماران مبتلا به صرع، این اختلالات را دارند (Ettinger et al., 1998). بیماران مبتلا به صرع حالت پرخاشگری، به‌ویژه در طی دوره تشنج یا بعد از تشنج دارند (Devinsky and Vasquez, 1993).افسردگی یکی از شایعترین اختلالات همراه در بیماران مبتلا به صرع است. فاکتورهای مختلف بیولوژیکی ممکن است زمینه ساز صرع همراه با افسردگی باشد. احتمال یک ارتباط نوروبیولوژیکی بین صرع و افسردگی وارد بحثهای اخیر در مورد این موضوع شده است (Gilliam et al., 2007; Kanner, 2005). میزان بروز افسردگی حاد در بین بیماران مبتلا به صرع، در محدوده 8 تا 48% است (Hermann et al., 2000). Caplan و همکاران در یک مطالعه بر روی 171 کودک مبتلا به صرع دریافتند که میزان شیوع اختلالات عاطفی و اضطراب، 33% در مقایسه با 6% در کودکان گروه کنترل بدون صرع بود (Caplan et al., 2005). شیوع افسردگی در بیماران مبتلا به تشنج کنترل نشده 20 تا 55% است که به میزان قابل توجّهی بیشتر از میانگین جمعیت (13 تا 21%) است. افسردگی به شدّت می‌تواند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد (Koh et al., 2007). گزارش شده است که افکار خودکشی و علائم روانی نامطلوب، کیفیت مرتبط با سلامت زندگی را به میزان بیشتری نسبت به فرکانس و شدّت تشنج تحت تأثیر قرار میدهند (Johnson et al., 2004).1-7-3- ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرعشواهد بسیاری وجود دارند که از این فرضیه حمایت میکنند که صرع و افسردگی به عنوان بیماری‌های همراه هستند (Kanner, 2005). نواحی مشترک مغزی درگیر در پردازش احساسی شامل سیستم لیمبیک و اتصالات پیچیده آن، بخشی از این شواهد را تشکیل میدهد (Kanner, 2005).
ساختارهای مختلف سیستم لیمبیک، برای مدّتی در درک افسردگی و صرع لوب تمپورال مورد علاقه بودند. مناطق موردعلاقه خاص برای هر دو این اختلالات عبارتند از: لوب تمپورال (هیپوکمپ، آمیگدال، انتورینال و قشر نئوکورتیکال)، لوب فرونتال و ساختارهای زیرقشری لیمبیک مهم مانند بازال گانگلیا و تالاموس، و همچنین مدار اتّصال تمام این ساختارها. اگرچه هیپوکمپ و آمیگدال مرکز توجّه بیشتری بودند (Kondziella et al., 2007). در میان مطالعات انجام شده، 26 منطقه مغزی یافت شده است که در این بیماران نسبت به افراد سالم، به طور قابل توجّهی کاهش در حجم را دارند (Baxendale et al., 2005).هم در افسردگی و هم در صرع لوب تمپورال، حجم هیپوکمپ غیرطبیعی است (Kondziella et al., 2007). در بیماران افسرده با و بدون TLE، حجم هیپوکمپ معمولاً به صورت دوطرفه و گاهی اوقات به صورت یک طرفه کاهش مییابد (Baxendale et al., 2005). در بیماران TLE، این حجم به طور معمول در سمت کانون صرع کاهش پیدا میکند(Mueller et al., 2007). در بیماران مبتلا به TLE افسرده، حجم هیپوکمپ معمولاً به صورت دو طرفه کاهش پیدا میکند و جالب توجّه است که با تمرکز TLE در سمت چپ، مشکلات شناختی با حافظه و یادگیری بیشتر مشخّص شده است (Dulay et al., 2004).آمیگدال با توجّه به نقش کلیدی آن در ترس و احساسات مرتبط در زمینه ترکیب افسردگی و صرع، یک منبع مطالعه فراوان بوده است (Phelps and LeDoux, 2005). دو مطالعه درخصوص رابطهی بین افزایش حجم آمیگدال و شدّت علائم افسردگی در جمعیت مبتلا به TLE را یافتهاند (Richardson et al., 2007). به‌ویژه به نظر میرسد که همبستگی معنی‌داری بین آمیگدال چپ و شدّت افسردگی وجود دارد (Tebartz et al., 2000). به طور کلّی میتوان گفت که آمیگدال در اینجا هایپراکتیو است و در طی افسردگی حاد در بیماران مبتلا به TLE بزرگ میشود (Richardson et al., 2007).
Salgadoو همکاران (2010) دریافتند که بیماران TLE افسرده، حجم مادّه خاکستری بیشتری را در مقایسه با گروه بدون افسردگی از دست میدهند.همچنین در هر دو بیماران مبتلا به TLE و افسردگی، حجم کوچکتری از لوب فرونتال یافت شده است (Lavretsky et al., 2007).
افسردگی یک عامل خطرساز برای مرگ و میر در صرع است، چون میزان خودکشی را در این افراد بالا میبرد (Pompili et al., 2006).
1-7-4- داروهای ضدصرع و رفتارهای شبه افسردگیداروهای ضدصرع از عوامل روان درمانی مهمّی هستند که معمولاً در درمان اختلالات روانی نیز استفاده می‌شوند (Mula and Sander, 2015). اثرات رفتاری این داروها بر افراد مبتلا به صرع و بیمارانی که اختلالات روانی دارند متفاوت است. داروهای ضدصرع همچنین باعث بوجود آمدن اختلالات روانی میشوند که این مسئله می تواند بر روی عملکرد مغز و رفتارهای شخص مؤثّر باشد (Moseley et al., 2015). مکانیسم اثر این داروها از طریق تأثیر بر کانالهای یونی و عملکرد سیستم‌های نوروترنسمیتری مختلف می‌باشد (Moseley et al., 2015). اثرات رفتاری – شناختی مرتبط با داروهای ضدصرع پیچیده‌اند و در بین بیماران مختلف به طور قابل‌توجّهی متفاوت هستند. یکی از عوارض جانبی داروهای ضدصرع، افسردگی و اضطراب است. دوز مصرفی داروهای ضدصرع با این دو عارضه نسبت مستقیم دارد (Mula and Sander, 2015). هر چه دوز مصرف این داروها بیشتر باشد احتمال ابتلا به افسردگی و اضطراب بیشتر می‌شود.
1-7-5- نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگیاختلال در انتقال سروتونرژیک از جمله در هیپوکمپ، به عنوان یک فاکتور شرکت‌کننده در افسردگی در نظر گرفته شده است (Theodore, 2003). با این حال هیچ توافقی در مورد جهتی که در آن رهایش، چرخه و غلظت سروتونین در هر دو بیماران مبتلا به افسردگی و تحت شرایط مدلهای حیوانی تغییر میکند وجود ندارد. به نظر میرسد غلظت سروتونین (Gronli et al., 2007) و رهایش آن (Bianchi et al., 2003) تحت شرایط افسردگی ناشی از استرس دست نخورده باقی بماند.از طرفی یک مدل ژنتیکی افسردگی در موش توسط مهار چرخه سروتونین در هیپوکمپ و همچنین توسط کاهش پتانسیل عمل نورونهای سروتونرژیک در هسته سجافی ایجاد شده است (El Yacoubi et al., 2003). همچنین مهار چرخه و رهایش سروتونین در هیپوکمپ تحت شرایط افسردگی توسط آزمون شنای اجباری گزارش شده است (Adell et al., 1997).از آنجایی که نورونهای سروتونرژیک هستهی سجافی، نشان دهندهی یک منبع اصلی سروتونین هیپوکمپ هستند، نقص در انتقال سروتونرژیک در هسته سجافی پیشنهاد میکند که عصب‌دهی سروتونرژیک هیپوکمپ ممکن است در معرض خطر قرار بگیرد. با این زمینه، کاهش رهایش سروتونین در هیپوکمپ در پاسخ به تحریک هسته سجافی در حیواناتی که در آنها تشنج کلونیک ایجاد شده بود به موازات یافتههای انسانی مشاهده شده است. علاوه بر این، چون سروتونین در هیپوکمپ سنتز نمیشود و مجموعه نورونهای سروتونرژیک در هسته سجافی قرار دارند (Azmitia and Segal, 1978)، مشاهده شد که کاهش غلظت سروتونین در حیوانات، پس از بروز تشنج کلونیک به احتمال زیاد منعکس کنندهی به خطر افتادن سیگنالینگ نوروترنسمیترها در طول مسیر سجافی- هیپوکمپ است (Mazarati et al., 2008).
1-8- فلوکستینفلوکستین یک داروی ضدافسردگی از رده مهارکنندههای بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) است. این دارو برای اولین بار در سال 1974 توسط دانشمندان شرکت Eli lilly ثبت شد (Wong et al., 1974). این دارو برای افسردگی حاد (از جمله افسردگی کودکان)، اختلال وسواسی جبری (در هر دو جمعیت بزرگسالان و اطفال)، پرخوری عصبی و اختلال ترس تأیید شده است. فلوکستین با وجود در دسترس بودن عوامل جدیدتر، بسیار محبوب باقی مانده است. این دارو سومین داروی ضدافسردگی پرمصرف بعد از سرترالین و سیتالوپرام است.
محقّقان دریافتند که تزریق یک غلظت زیاد از این دارو به موش، افزایش قابل توجّهی از دوپامین و نوراپینفرین مغز را نتیجه میدهد (Koch et al., 2002 ). این اثر ممکن است توسط گیرندههای 5-HT2a و به‌ویژه 5-HT2c که توسط غلظت‌های بالای فلوکستین مهار میشوند، میانجیگری شود. همچنین پیشنهاد میشود که اثر بر روی دوپامین و اپینفرین ممکن است به فعالیت ضدافسردگی فلوکستین کمک کند (Koch et al., 2002). با این وجود از نظر محقّقان دیگر، اهمیت این اثر نامشخص است (Henry et al., 2005). این دارو در میان SSRIها کمترین حالت انتخابی را نسبت به همهی SSRIها، با یک تفاوت 10 برابر در تمایل اتصال بین هدفهای عصبی دوم و اول آن (به عنوان مثال پمپهای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین، به ترتیب) دارد. مکانیسم عمل فلوکستین این است که بازجذب سروتونین را مهار میکند (Tatsumi et al., 1997). این دارو بازجذب سروتونین را به تأخیر میاندازد و در نتیجه پایداری سروتونین طولانیتر میشود (Palvimaki et al., 1996).
شکل1-2- ساختار مولکول فلوکستین1-8-1- تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکستینکاهش غلظت 5-HIAA بعد از درمان با فلوکستین به علت مهار بازجذب سروتونین است. علاوه بر این پس از بروز تشنج کلونیک در موش، فلوکستین کاهش در چرخه سروتونین را مهار میکند. چنین اثری در تشنج کلونیک و درمان با فلوکستین، دلالت بر یک مکانیسم اساسی مشترک دارد. در نتیجه از این پیشنهاد که کاهش نسبت 5-HIAA/5-HT در حیوانات مبتلا به صرع ممکن است در نتیجه مهار بازجذب سروتونین باشد حمایت میکند(Mazarati et al., 2008).
کاهش تشنج از طریق جراحی و برداشتن کانون صرع، نشانههای افسردگی را در بیماران مبتلا به صرع بهبود نمیبخشد (Wrench et al., 2004). ارتباط بین تغییرات بیوشیمیایی و رفتار شنای اجباری پیشنهاد میکند که اختلال عملکرد سروتونرژیک هیپوکمپ ممکن است به حالت ناتوانی (عدم تحرک در آزمون شنای اجباری) مرتبط با افسردگی کمک کند. در همان زمان فقدان ارتباط بین تغییر در انتقال سروتونرژیک هیپوکمپ و کاهش ترجیح طعم، دخالت مکانیسمهای غیر سروتونرژیک و یا خارج هیپوکمپ مثل سیستم مزولیمبیک و هیپوتالاموس را در تعدیل چنین رفتاری پیشنهاد میکند (Nestler and Carlezon, 2006). این مطالعه، پیچیدگی و تعدّد مکانیسمهای افسردگی همراه با حالت صرعی را پیشنهاد میکند که چنین پیچیدگی، بیشتر بر عدم وجود همبستگی بین تغییر در رفتارهای آزمون شنای اجباری و ترجیح طعم تأکید میکند. یعنی مقاومت در برابر رفع نشانههای افسردگی در حیوانات صرعی با مصرف یک داروی ضد افسردگی، دلالت بر مکانیسمهای مجزای افسردگی در صرع، فراتر از تغییر در مسیر سروتونرژیک دارد (Mazarati et al., 2008).
این احتمال وجود دارد که در مدلهایی که در آنها تشنج کلونیک ایجاد شده بود، مکانیسمهای رفتاری شبه افسردگی ممکن است از آنهایی که در مدلهای بدون ضایعه حالت صرعی هستند، متفاوت باشد. مثلاً تشنج کلونیک ناشی از پیلوکارپین، منجر به آسیب گسترده در هیپوکمپ و همچنین در نواحی خارج هیپوکمپ که برخی از آنها به احتمال زیاد در تنظیم حالت و مکانیسمهای افسردگی درگیر هستند میشود (Kondziella et al., 2007). مشارکت آسیب‌های عصبی در هر دو رفتارهای افسرده همراه با صرع و نقص در انتقال سروتونرژیک کاملاً امکانپذیر است. به‌ویژه عدم توانایی فلوکستین در بهبود رفتار آزمون شنای اجباری در حیوانات پس از بروز تشنج کلونیک ممکن است به علّت این واقعیت باشد که این علامت یک نتیجه از مرگ نورونی است. با این وجود روشن نمودن ارتباط پیچیده مذکور نیاز به آزمایشهای بیشتری دارد (Mazarati et al., 2008).
1-9- هسته سجافی پشتی سجافی پشتی بزرگترین هسته سروتونرژیک می‌باشد که قسمت عمده سروتونین بخش جلویی مغز را تولید می‌کند (Commons, 2015). نورون های سروتونرژیک در سرتاسر هسته سجافی پشتی وجود دارند و بزرگتر از سایر سلول‌های مغز می‌باشند (Commons, 2015).
هسته سجافی پشتی در قسمت مغز میانی از ساقه مغز واقع شده و از بخش‌های جلوئی و عقبی تشکیل شده است (Barlowet al., 2015). بخش جلویی این هسته به قسمت‌های Ventral, Ventrolateral, Interfascicular وDorsal Subnuclei ، تقسیم می‌شود (Barlow et al., 2015).1-9-1- ارتباط هسته سجافی پشتی و افسردگی
هسته‌های سجافی جلویی، هسته سجافی میانی و بخصوص سجافی پشتی نقش مهمّی در بیماری افسردگی دارند (Tigeret al., 2014). بعضی مطالعات نشان می‌دهد که اندازه هسته سجافی پشتی در افراد افسرده کاهش پیدا می‌کند (Oosterhof et al., 2015). هسته سجافی پشتی غنی از نورون های پیش سیناپسی سازنده سروتونین می‌باشد که بر روی گیرنده‌های 5-HT1A نورون های پس سیناپسی اعمال اثر می‌کنند. اعتقاد بر این است که عملکرد مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین در این ناحیه، مسئول اثرات ضدّ افسردگی آن‌ها می‌باشد (Tiger et al., 2014). یک افزایش تعداد سلول در قسمت‌های جانبی هسته سجافی پشتی وجود دارد که مشخصه انسان‌ها و سایر پریمات‌ها است (Oosterhof et al., 2015).

1-10- اضطراباضطراب یک واکنش نرمال به استرس است و می‌تواند در بعضی مواقع حتّی مفید باشد. البته در بعضی افراد، این رفتار بیش از اندازه به چشم می‌خورد که گاهی آن‌ها را در کنترل دچار مشکل می‌کند و حتّی ممکن است تأثیرات منفی آن در زندگی روزمره این افراد نیز وجود داشته باشد (Suarez et al., 2009). اضطراب می‌تواند شکل‌های گوناگون و وسیعی از اختلالات را شامل شود. به عنوان مثال: اختلالات پس از حادثه، اختلالات وسواسی و اختلالات وحشت (اضطراب و ترس ناگهانی).
1-10-1- نواحی مغزی دخیل در اضطرابناحیه پشتی هيپوكامپ نقش مهمّي در فرآيند اضطراب دارد. هيپوكامپ ارتباط گسترده‌اي با سپتوم، لوكوس سرولئوس، هسته سجافی پشتی، هيپوتالاموس، آميگدال و بخش مياني قشر پيشاني دارد و تمامي نواحي فوق در رفتارهای اضطرابي دخيل هستند (McNeilly et al., 2015).
هسته‌ى لوکوس سرولئوس در تنظيم برخى از رفتارهاى فيزيولوژيک مانند درد، اضطراب، خواب و بيدارى، يادگيرى و حافظه نقش دارد. برخى مطالعه‌‌ها نشان داده‌اند که اين هسته داراى نورونهاى آدرنرژيک و گيرنده‌هاى آلفا-2 است که از هسته‌ى پاراونتريکولار هيپوتالاموس، نورونهاى اکسي‌توسينرژيک نيز دريافت مي‌کند (Leifker et al., 2015). نقش اين نوروپپتيد و مکانيسم عمل آن کاملاً روشن نشده است، ولی نشان داده شده که تجويز مزمن اکسي‌توسين اضطراب را کاهش مي‌دهد.به نظر مي‌رسد که گيرنده‌هاى آلفا-2 آدرنرژيک موجود در هسته‌ى لوکوس سرولئوس، نقش تعديلى بر پديده‌ى ‌‌اضطراب و خاصيت اضطراب‌زايى اکسي‌توسين دارد و با بلاک گيرنده‌ى مذکور اين اثر حذف مي‌شود (Leifker et al., 2015).
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که قسمتی از مغز که آمیگدال نامیده می‌شود و بخشی از سیستم لیمبیک می‌باشد، در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در زمان رویارویی با چهره‌های خشمگین یا موقعیت‌های ترسناک، بیش از حد طبیعی فعّال است (McNeilly et al., 2015).
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین میزان عملکرد آمیگدال را کاهش می‌دهند. برخی تحقیقات جدید نیز اهمیت بخش دیگری از مغز به نام قشر قدامی سینگولیت ( Anterior cingulate cortex) را که در ادراک درد فیزیکی نقش دارد، در اضطراب اجتماعی نشان می‌دهد (Nandhra et al., 2013).
به طور کلّی، علل اضطراب به سه عامل زیست شناختی و جسمانی، عوامل محیطی و اجتماعی، عوامل ژنتیکی و ارثی برمی‌گردد (Scheffold et al., 2014).
1-11- مرگ سلولیمرگ سلولی، حذف سلولها در یک ارگانیسم است و نقش اساسی در رشد و تکوین پرسلولی‌ها و فرآیندهای پاتوفیزیولوژیک که منجر به بیماری میشوند را دارد(Lemaster, 2005). آپاپتوز، نکروز و اتوفاژیک مسیرهای عمده مرگ سلولی معرفی شدهاند (Duprez et al., 2009). آپاپتوز، مسیر مرگ سلولی عمده برای حذف سلولهای مضر و ناخواسته به روش زدودن در طول تکوین جنینی، هومئوستاز بافتی و تنظیم ایمنی است (Ellis et al., 1991). این نوع مرگ سلولی با ویژگیهای ساختاری متمایز و مکانیسمهای بیوشیمیایی وابسته به انرژی مشخص میشود (Elmore, 2007). ویژگیهای ساختاری شامل متورّم شدن غشاء، تراکم کروماتین و قطعه قطعه شدن DNA هستهای میباشد (Xu et al., 2007). در آپاپتوز مسیرهای خاصّ سلولی فعّال میشوند و چون در این نوع مرگ، سلولها مسئول مرگ خودشان هستند، به آپاپتوز فرم خودکشی سلول نیز گفته میشود. علاوه براین، بیشتر درمان‌های ضدّ سرطانی، مبنی بر فعّالسازی مسیرهای آپاپتوز است. خانواده حفظ شدهای از پروتئازهای سیستئین که کاسپازها نامیده میشوند، مسئول تغییرات ساختاری مشاهده شده در طول آپاپتوز هستند (Lossi et al., 2005; Lamkanfi et al., 2002). نکروز، نوعی از مرگ سلولی تعریف میشود که فاقد ویژگیهای آپاپتوزی است و غیرکنترل شده در نظر گرفته می‌شود (Golstein et al., 2007). در طول نکروز سلولها ابتدا متورّم و سپس غشاء پلاسمایی فرو میریزد و سلولها به سرعت تجزیه میشوند (Majno and Joris, 1995). اتوفاژی، مسیر کاتابولیک حفظ شدهای است که به یوکاریوتها اجازه بازسازی و منحط کردن اجزاء سلولی را میدهد. اتوفاژی باعث حفظ هومئوستاز داخل سلولی میشود، امّا بسیاری از مطالعات، عملکرد متنوعاش را در فرآیندهای مهم سلولی مثل استرس سلولی، تمایز، نمو و دفاع ایمنی نشان دادهاند (Duprez et al., 2009). به طور کلّی، نوع مرگ و جلوههای فیزیولوژیک آن به نوع سلول، متابولیسم و سطح انرژی، مسیر سیگنالینگ، محرّکها و محیط وابسته است. ممکن است اشکال بینابینی مختلفی از مرگ سلولی وجود داشته باشند که ویژگیهای ساختاری هر دو نکروز و آپاپتوز را نشان دهند، امّا فعّالسازی اساسی مسیرها نسبتاً ضعیف درک شده است (Ziegler and Groscurth, 2004).
1-12- آپاپتوزواژهی آپاپتوز (a-pop-toe-sis) اولین بار در یک مقاله کلاسیک توسّط Kerr و همکاران در سال 1972 برای توصیف شکل متمایزی از مرگ سلولی استفاده شد (Kerr et al., 1972). درکمان از مکانیسمهای درگیر در فرآیند آپاپتوز در سلولهای پستانداران، از تحقیقات مرگ سلول برنامهریزی شده که در طول تکوین Caenorhabditis elegans رخ داده، بدست آمده است (Horvitz, 1999). آپاپتوز، در طول تکوین و افزایش سن به عنوان یک مکانیسم هومئوستاتیک برای حفظ جمعیتهای سلولی در بافتها رخ میدهد. آپاپتوز همچنین به عنوان یک مکانیسم دفاعی در واکنشهای ایمنی یا زمانی که سلولها توسط عوامل بیماری‌زا یا مضر آسیب میبینند، رخ میدهد (Norbury and Hickson, 2001).
1-12-1- نقش آپاپتوزنقش فیزیولوژیک آپاپتوز همچون همتایش میتوز، قابل توجّه است. آپاپتوز نقش مکمّل امّا مخالفی را با میتوز و تکثیر سلولی، در تنظیم انواع جمعیتهای سلولی نشان میدهد (Renehan et al., 2001). در طول تکوین، مرگ سلولی آپاپتوتیک نقش مهمّی در بازسازی بافتها و اندامهایی مانند لنز، گوش داخلی و قلب دارد. علاوه بر این، تشکیل هر دو سیستم عصبی و ایمنی با تولید بیش از حدّ اولیه سلولها و متعاقب آن حذف سلولهای اضافه توسط آپاپتوز انجام میگیرد. از آنجایی که سلولهای آپاپتوتیک قبل از دست دادن یکپارچگی غشاء پلاسمایی توسط فاگوسیتها شناسایی و به دام انداخته میشوند، به طور کلّی اعتقاد بر این است که مرگ سلولی آپاپتوز از نظر ایمنی خاموش است و التهاب را تحریک نمیکند. آپاپتوز سلولهای میزبان، طی عفونت ویروسی یا باکتریایی با تخریب کردن محل تکثیر پاتوژن، به عنوان یک مکانیسم دفاعی عمل میکند (Duprez et al., 2009).
1-13- کاسپازهاکاسپازها خانواده حفاظت‌شدهای از پپتیدازها هستند که نقش اساسی در التهاب و آپاپتوز دارند (Fan et al., 2005) و به عنوان پروآنزیم در سلولهای زنده از جمله نورون ها حاضر هستند. چهارده کاسپاز تاکنون شناسایی شده که خصوصیات عمومی مشترکی دارند: پروتئازهای سیستئین- آسپارتات هستند، سایت فعّال پنتاپپتید QACXA دارند، پیشسازشان زیموژنهای شناخته شدهای چون پروکاسپازها هستند، پرودومین N- ترمینال در پروکاسپازها شامل تنوّع ساختاری زیاد برای فعّال کردن کاسپازها هستند، آنها قادر به فعّال کردن خود و همچنین فعّال کردن کاسپازهای دیگر هستند (Fan et al., 2005).
1-13-1- انواع کاسپازهاکاسپازها بر اساس ساختار، عملکرد و یا موقعیتشان در مسیرهای آپاپتوز به سه گروه تقسیم میشوند: یک گروه در پردازش سیتوکاینها نقش دارند، گروه دوم که آبشار آپاپتوز را شروع میکنند و گروه سوم که آنزیمهای مؤثّر در مرگ سلولی هستند (Naseer et al., 2009).
1-13-2- کاسپاز 3از چهارده کاسپاز شناسایی شده در پستانداران، کاسپاز 3 عامل عمده در آپاپتوز نورونی راه انداخته شده با انواع محرکها میباشد (Porter and Jänicke, 1999). mRNAاین کاسپاز به طور گسترده‌ای در بسیاری از بافتها و انواع سلولها بیان میشود. فعّال شدن کاسپاز 3، منجر به تخریب سوبستراهای پروتئینی داخل سلولی و اسکلت سلولی شده که نهایتاً مرگ سلولی آپاپتوتیک را به دنبال دارد. بیان کاسپاز 3 در سیستم عصبی مرکزی از نظر تکاملی با بالاترین سطوح بیان در مغزهای جنینی و نوزادان تنظیم میشود که با کاهش بیان وابسته به سن بعد از تولد دنبال میشود. بر این اساس، موشهای فاقد کاسپاز 3 به طور غیر عادی مغزهای بزرگ یا شمار افزایش‌یافتهای از نورونها را دارند. در بزرگسالان، فعّال شدن نورونی کاسپاز 3 به طور معمول، مرتبط با آپاپتوز است و نشان دهنده مرحله بیماری نورودژنراتیو است(Bingham et al., 2005).
فصل دوّممروری بر تحقیقات گذشته

2- مروري بر تحقیقات گذشته2-1- اثرات جانبی دریافت داروهای ضدّصرع بر تکوین و عملکرد مغزعوامل عفونی، داروها و هورمونها در میان فاکتورهای فیزیکوشیمیایی، ممکن است باعث ایجاد آشفتگی در رشد و نمو مغز شوند (Manent and Represa, 2007). قرار گرفتن در معرض داروهای ضدصرع در دوران جنینی، با اثرات متنوّع بر روی رشد و نمو سوماتیک، شناختی و رفتاری همراه است (Bath and Scharfman, 2013).
فعّالیت تحریکی سلولهای عصبی، نقش مهمّی در برقراری شبکهی پیچیده اتصالات در سیستم عصبی ایفا میکند. داروهای ضدصرع با عملکردNeuronal suppression”” احتمال وقوع فعّالیت تشنجی را از طریق سرکوب فعّالیت تحریکی سلولهای عصبی، در طول دوره رشد و نمو کاهش میدهند. با این سرکوب، اثری منفی بر جنبههایی از رشد مغزی گذاشته و این اثرات در طولانی مدت منجر به اختلالات شناختی- رفتاری میشود.
طبق مطالعات انجام شده، مکانیسم اساسی اثر احتمالی داروهای ضدصرع در دوران جنینی، ایجاد رادیکال‌های آزاد و شکل‌گیری اپوکسید، ایسکمی و هیپوکسی، اختلال در متابولیسم فولات و متیونین، آپاپتوز نورونی وسرکوب نورونی می‌باشد که باعث اختلال در نمو عصبی و در نهایت بروز نقص‌های فانکشنال رفتاری– شناختی می‌شود. مکانیسم‌های اثرات رفتاری و آناتومیکی با هم تفاوت دارند، زیرا به نظر می‌رسد که بالاترین خطر نقص‌های آناتومیکال، در سه ماهه اوّل که جنین در معرض داروها قرار می‌گیرد حاصل شود، اگرچه خطر بالاتر برای نقص‌های رفتاری به دلیل قرار گرفتن در معرض داروهای ضدصرع در سه ماهه سوّم باشد. در زنان مبتلا به صرع، خطر عوارضی مانند پره اکلامپسی، خونریزی جفت و زایمان زودرس، تقریباً ۳ برابر و خطر مرگ و میر پری‌ناتال ۲ برابر است. طبق مطالعات انجام شده، کودکانی که در دوران جنینی در معرض داروهای ضدصرع قرار میگیرند، در مقایسه با جمعیت عمومی، دوتا سه برابر بیشتر ناهنجاری های عمده را نشان می‌دهند (Meador et al., 2007). قرار گرفتن در معرض داروی ضدصرع والپروات سدیم ((GABA-acting drugs در دوران جنینی، باعث وقفه در لامیناسیون ناحیه CA1 هیپوکمپ و پراکندگی‌های عصبی در این منطقه و زمینه‌ساز بروز ناهنجاری می‌شود (Manent et al., 2007). در سال ۱٩۷۷ در یک سری پژوهش، روزانه به تعدادی نوزاد Rat درطول دوره رشد جهشی مغز از طریق کانوله‌گذاری به داخل معده، مقدار مشخصی داروی فنوباربیتال خورانده شد، با وجود اینکه وزن بدن نوزادان در حد طبیعی بود، امّا با وقفه مشخّص در رشد اوّلیه مغز مواجه بودند. دریافت فنوباربیتال در دوران پری‌ناتال، با تخریب سلول‌های عصبی بزرگ در هیپوکمپ و مخچه باعث کاهش وزن مغز، اختلال در کنترل زمان‌بندی شده رفتار، توسعه رفلکس‌ها، یادگیری‌های فضایی و کاهش سطح کاتکول آمین مغز می‌شود. در یک بررسی با آنالیز روی هیپوکمپ و مخچه موشهایی که درروزهای ۱۵تا ۲۲ بعد از تولّد در معرض فنوباربیتال قرار گرفته بودند به این نتیجه رسیدند که به دلیل اثر دارو روی آنزیم‌های استیل‌کولین استراز و پسودوکولین استراز که در هیپوکمپ و مخچه، درگیر در انتقال کولینرژیک و توسعه عصبی هستند، باعث اختلال در عملکرد این آنزیم‌ها و در نهایت کاهش وزن هیپوکمپ و مخچه میشود. در دوران حاملگی و نوزادی قرار گرفتن در معرض فنی توئین باعث تأخیر در نمو عصبی و اختلال در یادگیری فضایی، هماهنگی حرکتی، بیش‌فعّالی و آسیب به غشاهای عصبی در هیپوکمپ میشود. عمدهترین عوارض جانبی داروهای ضدصرع خوابآلودگی، سرگیجه، سردرد، تغییرات رفتاری، دوبینی، کاهش تمرکز، حالت تهوّع و استفراغ است (Katzung and Treuors, 2010).
عوارض جانبي درمان با چند دارو بخصوص در دوران حاملگي و اوايل تولّد، نسبت به داروهايي كه بصورت تك دارو مصرف ميشوند بر روي قدرت شناخت يا ادراك بیشتر است (Adab et al., 2004) . داروهای ضدصرع، خطر ابتلا به اختلالات شناختی را در مراحل بعدی زندگی افرادی که در دوران جنینی در معرض داروهای ضدصرع بودند افزایش میدهد (Meador et al., 2007).
تصویر برداری MRI افراد جوان سالم که در دوران جنینی در معرض داروهای ضدصرع بودند، باعث تغییرات مورفولوژیک ظریف در ماده خاکستری به صورت کاهش حجم منطقهای از ماده خاکستری بافت عصبی، از جمله نواحی از هسته عدسی شامل پوتامن و پالیدوم به صورت دوطرفه و همچنین در هیپوتالاموس و هستههای قاعدهای میشود (Ikonomidou et al., 2007).
قرار گرفتن در معرض والپروات سدیم در دوران جنینی در اغلب موارد، اثرات منفی مداومی بر عملکردهای شناختی و احساسی در فرزندان دارد. به این صورت که قرار گرفتن در معرض والپروات، با 7 تا 8 برابر افزایش بروز اختلالات طیف اوتیسم در مقایسه با جمعیت کنترل و تأخیر در رشد مرتبط است (Nadebaum et al., 2011).
کودکانی که در دوران جنینی در معرض والپروات سدیم قرار میگیرند، مشکل سازگاری با برنامههای جدید، کمبود توجّه و خلق و خوی افسرده دارند و همچنین در این افراد به صورت جدّی نیاز به گفتار درمانی مشاهده میشود (Nadebaum et al., 2011).
نوزاد موشهای صحرایی که در روزهای 15 تا 22 بعد از تولد درمعرض فنوباربیتال قرار میگیرند در دوران نوجوانی با کاهش عملکرد حیوان در ارتباط با رفتارهایی که مرتبط با هیپوکمپ هستند روبه رو میشوند. در این دوران فعالیت آنزیم استیل کولین استراز که درگیر در انتقال کولینرژیک و تکوین عصبی است در کل هیپوکمپ به صورت قابل توجهی کاهش مییابد. قرار گرفتن در معرض فنوباربیتال در دوران قبل از تولد، باعث کاهش وزن مغز، اختلال در شکلگیری رفلکسها، کنترل زمانبندی رفتار، اختلال در یادگیری فضایی و اختلال در سطح کاتکول آمین مغز میشود (Yanai et al., 1989). قرار گرفتن در معرض غلظتهای متوسط از فنوباربیتال در طول هفته آخر بارداری در روزهای 14 تا 20 در نوزاد موش منجر به بیش فعالی و اختلال در فعالیت Open field (Middaugh et al., 1981) و در نیمه دوم دوران بارداری منجر به اختلال در حافظه کاری و یادگیری فضایی و تأخیر در شکلگیری رفتار شنا میشود (Vorhees et al., 1990).
2-2- عوارض مصرف اتوسوکسیماید و سایر مهارکنندههای کانالهای کلسیمیاتوسوکسیماید با بلاک کردن کانالهای کلسیمی نوع T در نورونهای تالاموکورتیکال باعث افزایش فعالیت تونیک و در نهایت مهار تحریک پذیری تالامیک میشود. اتوسوکسیماید با افزایش در آزادسازی خود به خودی گاماآمینوبوتیریک اسید همزمان با نبود تغییر در آزادسازی گلوتامات اثر میکند. درمان با اتوسوکسیماید به مدت چهار ماه میزان خواب REM را به عنوان درصدی از کل خواب کاهش میدهد. براساس یافتههای قبلی کاهش خواب REM باعث کاهش علائم افسردگی مانند و اضطراب در مدل ژنتیکی صرع غائب میشود.
با توجه به تنوع كاركردهاي كلسيم، عملكرد طبيعي كانالهاي كلسيمي در فرايندهاي متعدد فيزيولوژيك از جمله در ميزان تحريكپذيري نوروني و نيز در شكلگيري حافظه بسيار مهم است. تعداد قابل توجهي از داروهاي مورد استفاده در درمان بيماريهاي قلبي- عروقي، سردردهاي ميگرني، آنژين صدري و صرع از طريق مهار كانالهاي كلسيمي عمل ميكنند. با توجه به مشاركت كانالهاي كلسيمي درعملكردهاي متنوع، دريافت مزمن اين داروها عوارض جانبي متعددي را به دنبال دارد. بعنوان مثال دريافت مزمن داروي وراپاميل (مهاركننده كانالهاي کلسیمی L-Type) كه در بيماريهاي قلبي و سردردهاي ميگرني استفاده ميشود اختلال حافظه احترازي غيرفعال موش صحرایی را به دنبال دارد (Lashgari et al., 2006).
گزارشهای کلینیکی استفاده از داروهای ضدصرع در درمان تشنج نوزادان، کودکان و زنان باردار نشان میدهند، داروهای ضدصرع از شایع ترین علل اختلالات شناختی، میکروسفالی و نواقص مادرزادی به شمار میروند (Bittigau et al., 2002). این اثرات به طور خاص، مغز در حال تکوین جنین و نوزادانی که مادرانشان داروهای ضدصرع دریافت میکنند را بیشتر تحت ثاثیر قرار میدهد (Jacobsen et al., 2013).
از عوارض مصرف داروی ضدصرع اتوسوکسیماید در کل دوران بارداری و زایمان میتوان به خونریزی خود به خودی بعد از تولد نوزاد، شکاف لب و کام و مونگلوئیدی اشاره کرد (Koup et al., 1978). قرار گرفتن در معرض فنی توئین در دوران جنینی 2 الی 3 برابر احتمال تولد فرزندانی با ناهنجاریهای مادر زادی را افزایش میدهد (Ornoy, 2006). فنوباربیتال به دلیل اثرات تراتوژنیک قابل توجه باعث شکاف کام و لب و ناهنجاریهای قلبی– عروقی میشود(Arpino et al., 2000) .
آپاپتوز ناشی از داروهای ضدصرع در مغز نابالغ به احتمال زیاد کاندیدی برای نقصهای رفتاری است (Jacobsen et al., 2013).
در طول دوره رشد و نمو، سیناپتوژنز برای تشکیل مدارهای پایه در سیستم عصبی حیاتی است. یکی از فرایندهای مهم در دوره رشد و نمو مهاجرت انواع سلول ها به سمت مقصد نهایی خود است (Rodier, 1995). نورونها پس از مستقر شدن در جایگاه اصلی خود بایستی با هم ارتباط ایجاد کنند، اگرچه نورونها قادر به تشکیل سیناپس جدید در سراسر زندگی هستند (Rodier, 1995). هرگونه تداخل با مهاجرت سلول اثرات زیانباری بر مغز در حال رشد و نمو دارد (Rodier, 1994).
Bayer و همکاران در سال 1993 فرایندهای تکوین مغز را به دو مرحله اصلی تقسیم میکنند: مرحله اول که درگیر در تکثیر سلولی و مهاجرت است عمدتاً در انسان بین دومین و پنجمین ماه حاملگی و در جنین جوندگان بین روزهای 12 تا 18 جنینی اتفاق میافتد و مرحله دوم که طولانی مدت است و منجر به سازمان دهی morpho- functional و سیناپتوژنز میشود در انسان مطابق با سه ماهه سوم حاملگی و بخصوص اوج این مرحله در اطراف زمان تولد است و در جوندگان عمدتاً بعد از تولد و بین روزهای 7 تا 10 است و در هفته سوم این دوره به پایان میرسد .(Eliner et al., 2002)
اغلب داروهای ضدصرع در غلظتهای پلاسمایی که برای کنترل تشنج لازم هستند باعث مرگ نورونی آپاپتوتیک در مغز در حال رشد و نمو میشوند. به نظر میرسد مرگ نورونی گسترده و وابسته به غلظت درمغز نوزاد موش صحرایی در محدوده Medial septum، هستههای accumbens و هستههای تالامیک، هیپوتالامیک، سابیکولوم، گلوبوس پالیدوس، پریفرم، انتورینال کورتکس، آمیگدال، فرونتوپریتال، سینگولیت باشد (Bath and Scharfman, 2013). تجویز 35 میلیگرم بر کیلوگرم فنیتوئین در روزهای 5 تا 14 بعد از تولد عدم بلوغ ساختاری اسپاینهای دندریت نابالغ سلولهای پورکنژ و افزایش شمارسلولهای گرانول نابالغ در ژیروس دندانی را باعث میشود (Ogura et al., 2002).
قرار گرفتن جنین در معرض داروهای ضدصرع که بازیگر اصلیشان GABA است میتواند اشکالات ساختاری کورتکس و هیپوکمپ را القا کند (Manent et al., 2007).
2-3- هدفدر این تحقیق اثر اتوسوکسیماید را در دوره تکوین، بر اضطراب، افسردگی و آپاپتوز سلولی در هسته سجافی پشتی مورد مطالعه قرار میدهیم.
فصل سوم
مواد و روشها

3- مواد و روشها3-1- مواد مورد نیاز Saccharine
Ethosuximide
Normal saline
Alcohole
Fluoxetine
Tris(hydroxymethyl)-aminomethanhydrochlorid (Merck)
Diaminobenzidin(DAB) (Sigma)
Sesame oil (Sigma)
Entelan (Merck)
Xylene (Merck)
Peroxidase hydrogen (Merck)
Anti-Caspase 3 antibody (produced in rabbit, sigma)
Peroxidase conjugated goat anti rabbit IgG (sigma)
Triton x- 100 (Merck)
Paraformaldehyde (Merck)
Sodium dihydrogen phosphate (Merck)
Di- sodium hydrogen phosphate (Merck)

غذای مخصوص موش
گیمسا

3-2- وسایل و دستگاه ها سمپلر 10-1 میکرولیتری
سمپلر100-10 میکرولیتری
سمپلر 1000-100 میکرولیتری
ترازو
قفس وظرف آبخوری موش
سرنگ انسولینی
جعبه open field