عضو شوید
عضویت سریع
تبادل لینک هوشمند 
آمار مطالب
آمار بازدید
2-2- اهميت اقتصادي و سطح زير کشت
ايران يكي از مبادي پيدايش و پراكنش مو در جهان است كه از تنوع ژنتيكي خاصي برخوردار بوده و ارقام متنوعي از انگور در مناطق مختلف آن از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب به چشم مي خورد كه مقدار آن به 600 نوع تخمين زده مي شود. انگور يكي از مهمترين ميوه هايي است كه از نظر ارزش غذايي و خواص بهداشتي داراي فوايد فراواني مي‌باشد.از مهمترين مواد قندي در حبه انگور مي‌توان ساكاروز ، گلوكز ، دكستروز از اسيدهاي آلي ، اسيد ماليك ، اسيد ستيريك و اسيد تاتاريك را نام برد . در آب انگور علاوه بر آب و قند و اسيدهاي مختلف املاح معدني نظير آهك ، منيزيم ، آهن ، منگنز و سيليس وجود دارد.
سطح زير كشت انگور كشور حدود 280 هزار هكتار مي باشد كه ميزان توليد آن حدود دو ميليون و سيصد هزار تن مي‌باشد. (ميانگين 8900 كيلو گرم در هكتار ).
سطح زير كشت انگور در استان سمنان حدود 3750 هكتار بوده كه 3000 هكتار از آن در شهرستان شاهرود واقع مي‌باشد. ميزان توليد انگور در استان 55000 تن مي باشد( ميانگين 17800كيلو گرم در هكتار) كه بيشترين عملكرد در كشور است .
انگور توليد شده در استان عمدتاً به مصرف تازه خوري ميرسد. نظر به قابليت بالاي انبار داري ارقام ديررس بويژه انگور سرخ فخري ( شاهرودي) پس از برداشت محصول در اواخر مهر ماه در سردخانه نگهداري و اواخر اسفند به بازار مصرف داخل و ساير استانهاي همجوارعرضه مي گردد. از اين رو اين محصول از ارزش اقتصادي شايان توجهي در منطقه برخوردار مي باشد.
2-3- ارزش غذايي
انگور يكي از مهمترين ميوه هايي است كه از نظر ارزش غذايي و خواص بهداشتي داراي فوايد فراواني مي‌باشد.از مهمترين مواد قندي در حبه انگور مي‌توان ساكاروز ، گلوكز ، دكستروز از اسيدهاي آلي ، اسيد ماليك ، اسيد ستيريك و اسيد تاتاريك را نام برد . در آب انگور علاوه بر آب و قند و اسيدهاي مختلف املاح معدني نظير آهك ، منيزيم ، آهن ، منگنز و سيليس وجود دارد.ميانگين ميزان مواد غذايي موجود در هر 100 گرم انگور تازه و كشمش به ترتيب در جدول شماره 1 آورد شده است.
جدول شماره 1- ميزان مواد غذايي موجود در هر 100گرم انگور تازه و كشمش
نام عنصر انگور كشمش
**********************************************************
آب 6/81 گرم 5/24 گرم
مواد قندي( گلوسيدي) 7/16 3/71
مواد سفيده اي( پروتئيدي) 8/0 3/2
مواد چربي( ليپيدي) 4/0 5/0
انواع ويتامين ها 80 واحد بين المللي 50 واحد بين المللي
ويتامين B1 05/0 ميلي گرم 015/0 ميلي گرم
ويتامين B2 03/0 “ 08/0 “
ويتامين B6 4 “ بسيار ناچيز
اسيد ماليك 650 “ “
سديم 2 “ 30 ميلي گرم
پتاسيم 25 “ 708 “
كلسيم 17 “ 78 “
منيزيم 7 “ 6 “
آهن 6/0 “ 3/3 “
فسفر 21 “ 129 “
**********************************************************
2-4- گياهشناسي
اين گياه درختچه اي است كه داراي اندام ريشه ساقه و برگ وگل و ميوه مي باشد . ريشه چه از بذر و ساقچه از قلمه حاصل شده باشد طويل و منشعب بوده و طول آن بطور معمول در زمين هاي نرم و قابل نفوذ آب و هوا حدودا 8/1 تا 6/2 متر ميرسد نمو افقي ريشه بسيار زياد بوده بطوريكه ريشه با حجم بسيار زيادي از خاك د رتماس مي باشد تنه قسمتي از بوته مي باشد كه بين سطح خاك و شاخه ها قرار دارند و اگر براي تربيت فرم و هدايت آن از قيم استفاده نشود شكل تنه نامنظم و خزنده خواهد بود شاخه ها در انتهاي تنه كه ارتفاع آن در فرم هاي شاخه هاي فرعي رشد و نمو مي نمايند . گل انگور مانند گل ساير گياهان از قسمت هاي دمگل كاسبرگ گلبرگ و پرچم تشكيل يافته است گلبرگ ها در ابتدا از يكديگر جدا هستند ولي پس از چند هفته قبل از آنكه قسمت هاي ديگر گل تكميل شوند انتهاي آزاد گلبرگ به يكديگر نزديك شده و با هم جوش مي خورند بطوريكه پس از شكفتن گل انگور در موقع تلقيح گلبرگ ها بصورت سرپوشي از اندام هاي ديگر جدا شده و ساير قسمت گل يعني قسمت هاي توليد مثلي كه هويدا مي سازد پس از تشكيل گلبرگ ميله پرچم و پس از آن كيسه هاي حاوي دانه گرده تشكيل مي گردد و بالاخره پس از پيدايش پرچم ها تخمدان و تخمك و مادگي گل تشكيل مي شود گل هاي انگور بر حسب دارا بودن آلات تناسلي ماده و نر به دو صورت كامل و ناقص مشاهده مي شوند هر حبه انگور از گل بوجود مي آيد و خوشه از لحاظ ساختماني از دو قسمت باسك يا چوب خوشه و حبه انگور تشكيل شده است حبه از سه قسمت پوست هسته و گوشت تشكيل شده است پوست حبه انگور در حدود 7 تا 12 درصد وزن آن را تشكيل و نقش حفاظتي دارد تعداد هسته بستگي به ارقام مختلف انگور متفاوت است و گوشت انگور بطور كلي نزديك به 82 تا 86 درصد وزن كل خوشه را تشكيل مي دهد .
2-5- مهمترين گونهها
گونه هاي وحشي آمريكايي كه از لحاظ كميت و كيفيت داراي اهميت فوق العاده اي بوده و به علت حساس بودن مقدار زيادي از اين گونه ها به افت فيلوكسرا باعث بروز خسارات زيادي در تاكستان هاي اروپا شده و به همين دليل در سال هاي اخير از ورود آن به اروپا جلوگيري شده كه اين گونه ها عبارتند از :
ويتيس استيواليس كه اين گونه داراي حبه هاي كوچك و سياه رنگ و طعم آن شبيه به تمشك بوده و داراي مقدار فراواني مواد تانني است اين انگور در برابر خشكي و بيماري هاي قارچي بسيار مقاوم بوده اما در برابر آهك از خود حساسيت نشان مي دهد .
ويتيس لابروسكا كه اين گونه به علت طعم ويژه اي كه دارد به انگور روباهي معروف مي باشد خوشه هاي اين انگور داراي حبه هاي نسبتا درشت و سياه رنگ بوده و گوشت آن سفت و محكم است .
ويتيس ريپاريا كه اين گونه در نواحي مي سي سي پي پراكنده است اين انگور داراي رشد بسيار خوبي بوده و مخصوص نواحي خنك و مرطوب مي باشد ميوه آن بسيار زودرس است حبه اين انگور كوچك و حاوي شيره قرمز رنگ مي باشد
ويتيس روپستريس كه اين گونه در نواحي خشك و گرم و سنگلاخي پراكنده است ريشه هاي آن تا اعماق زمين فرو ميرود و مقاومت آن در برابر خشكي و آهك بسيار زياد است
ويتيس سينرا كه اين گونه در نواحي تگزاس پراكنده بوده و جزو انگورهاي ديررس زمستانه به شمار مي آيد برگ هاي آن بزرگ بوده حبه هاي آن ريز و سياه رنگ بوده و محصول آن زياد مي باشد و مقاوم به نماتد هاي خاك مي باشد.
ويتيس برلاندري كه اين گونه در نقاط گرم و خشك پراكنده بوده و مقاوم به خشكي و آهك مي باشد
گونه هاي وحشي آسيايي كه تعداد گونه هاي آن بسيار زياد است كه عبارتند از :
ويتيس آمورنسيس كه اين گونه در نواحي چين و كره شمالي پراكنده است بوته هاي آن داراي رشد رويشي بسياري است و جزو انگورهاي زود رس به شمار مي آيد و حبه هاي آن كوچك و سياه رنگ مي باشد و در برابر سرما از خود مقاومت نشان مي دهند
ويتيس تومبرگي كه اين گونه در نواحي ژاپن تا شمال غربي چين پراكنده بوده و حبه هاي آن كوچك و رشد آن متوسط مي باشد .
گونه هاي وحشي اروپايي كه حدود 5000 رقم بوده و از دورگيري ارقام مختلف بدست مي آيد ارقام اين گونه به زمستان هاي نسبتا سرد و تابستان هاي گرم و طولاني و خشك نياز دارند .2-6- خصوصيات مورفولوژيکي
2-6-1- مشخصات رشد و نمو گياه :
جنين در داخل بذر رسيده داراي طرح اوليه ريشه بوده كه به وسيله يك محور بينابيني بنام هيپوكوتيل به سمت بالا دراز مي گردد در انتهاي اين محور دو برگ جنيني متمايز شده كه همان لپه ها مي باشند اين لپه ها به رنگ مايل به سفيد بطور متقابل قرار دارند 15روز پس از جوانه زدن بذر بدنبال علائم اوليه خارجي فعاليت مجدد جنيني آغاز گرديده ريشه چه تبديل به ريشه اصلي گرديده در بيخ اين ريشه اصلي يك يا دو ريشه فرعي جانبي بوجود مي آيد محور زير لپه در قسمت تحتاني كمي متورم شده و طول آن به چند سانتيمتر مي رسد لپه ها در اين موقع داراي پهنك سبز رنگ و دمبرگ مي باشد از هم ديگر باز مي شود در اين موقع شكل پهنك برگ هايي است كه به يك شاخه سبز بالغ تبديل مي شود بالاخره ساقه چه كاملا تغيير شكل مي يابد و در توده سلول هاي بيضي شكل فعاليت جداره بندي به وقوع مي پيوندد و مريستم سازمان مي يابد در اين مريستم قشر سطحي كه شامل تونيكاي سطحي و كورپوس عمقي با سلول هايي با تقسيم فقط آنتي كلين مي باشد كه از ناحيه پايين قطب يا سوب پولر يا مريستم پهلو كه از سلول هاي خيلي فعال تر تشكيل شده است كاملا قابل تشخيص مي باشد در اين ناحيه پاييني قطب و در يكي از دو فضاي موجود بين دو لپه است كه يك كانون جداره بندي شديد ظاهر شده كه برامدگي موضعي كه نشانه تشكيل اولين برگ مي باشد بوجود مي آيد شكل اين برگ كاملا از برگ لپه ها متفاوت خواهد بود بدنبال مرحله جنيني مرحله دومي بنام مرحله نو رسيدگي شروع مي شودكه اولين برگ حاصله در اين مرحله از لحاظ ابعاد و شكل تقريبا به برگ حاصل از گياه بالغ شباهت دارد كه از لحاظ دو گوشوارك بزرگ كه در دو طرف محل اتصال دمبرگ ظاهر مي شود موقتي بوده و بزودي مي افتد در مدتي كه اولين برگ جوان باز مي شود مريستم انتهايي فعاليت تقسيم سلولي خود را دنبال مي كند و با افزايش تدريجي ابعاد خود يكسري برگ ها مشابه برگ اولي توليد مي نمايد نكاتي كه مرحله نو رسيدگي را مشخص مي كند عبارتند از:
برگ هاي ساخته شده در اين مرحله برگ هاي كوچك رويشي هستند كه به برگ هاي گياه بالغ شباهت دارد
فيلوتاكسي بطور متناوب مارپيچي است
جوانه هاي بغلي برگ ها داراي تشكيلات برگي ويژه اي بوده و بجاي دو فلس پاييني شامل برگ هاي رويشي مي باشد مرحله نو رسيدگي بسيار موقتي بوده و تقريبا با تشكيل 6 تا 10 برگ بوسيله مريستم انتهايي مطابقت دارد بطور كلي طرز كار جوانه انتهايي بعدا تغيير مي كند و گياه را به مرحله رشدي جديدي كه با مرحله مشخص كننده گياه بالغ يكسان مي باشد هدايت مي نمايد كه بدين جهت اين مرحله را بلوغ گياهي مي نامند.
2-7- ويژگيهاي اکولوژيک
بوته مو ساكن مناطق گرم معتدل است يعني از سرماي شديد زمستان و گرماي زياد تابستان هر دو صدمه مي بيند در نقاط بسيار گرم استوايي و يا نزديك به خط استوا فقط در ارتفاعات حيلي زياد مي توان از كاشت اين محصول استفاده كافي برد بطور كلي سطح انتشار مو در دنيا بين 34 درجه عرض شمالي و 49 درجه عرض جنوبي مي باشد در خارج از اين حدود فقط در نقاطي كه داراي ميكرو ارگانيسم هاي مناسب با زندگاني اين گياه باشد موكاري كرد شمالي ترين نقطه موكاري در نيمكره شمالي در كشور آلمان غربي در دره راين بين 50 تا 51 درجه عرض شمالي قرار دارد در نواحي استوايي بوته مو دائما سبز است و به رشد رويشي خود در تمام فصول ادامه مي دهد يعني استراحت زمستانه نداشته و به همين دليل مقدار محصول آن كم و از حيث كيفيت نامرغوب مي باشد سطح انتشار مو از حيث ارتفاع از سطح دريا بين 60 متر پايين تر از سطح دريا تا 2000 متر بالا از آن مي باشد ولي باغات انگور تجارتي بين 1500 تا 2000 متر ارتفاع قرار دارند ميزان حرارت محل تاكستان تنها از نظر ميزان عملكرد و سلامتي بوته مو مهم نيست بلكه در انتخاب انواع مختلف انگور نيز دخالت دارد انواع انگور اروپايي احتياج به زمستان خنك و تابستان نسبتا طولاني و گرم دارند و از هواي گرم و تابستان گرمسير گريزان هستند انواع موي آمريكايي مقاومت زياد تري نسبت به هواي گرم تابستان و هواي سرد زمستان از خود نشان مي دهند .
2-8- مهمترين ارقام انگور
فخري قرمز 2- فخري سفيد 3- خليلي سفيد 4- خليلي قرمز 5- لعل 6- ريش بابا 7- عسگري
8-ديشويي 9- مير احمدي 10- صاحبي
2-9- منشاء شوري
وجود نمكها در آب آبياري به طورعمده ناشي از هواديدگي شيميايي مواد معدني زمين ( صخره‌ها و خاكها) است. بيشتر نمكهاي موجود در آب آبياري طي ميليونها سال و از طريق حل شدن نمكهاي سطح زمين به وجود آمده و به وسيله آب آبياري گسترش يافته است. اين نمكها به اقيانوسها و يا حوضه هاي رودها ختم مي شوند و در آنجا در اثر عمل تخريب غليظ تر مي شوند. بقيه آب شيرين در زمين نفوذ كرده و نمكهاي سر راه خود را از مواد معدني زمين به صورت محلول در مي آورد. اگر چه اكثر نمكهايي كه به طور زمين شناختي تشكيل شده اند، محلول هستند ولي مقداري از آن براه خود ادامه داده و آب رود خانه ها و آب زير زميني را شور مي نمايند. تشكيل ژئولوژيكي نمكها از سنگهاي رسوبي دريا ها از مهمترين عوامل شوري هستند. بنابراين نمكهايي كه در ناحيه ريشه هاي گياهان تجمع مي يابند ممكن است هم از آب آبياري، هم از خاك و هم از ساير شرايط موجود در محلهاي آبياري منشاء گرفته باشند.(Lauchli and Epstein, 1990)
شوري در آب آبياري تنها از منبع اوليه ( يعني، هواديدگي شيميايي ) به وجود نمي آيد، بلكه ممكن است آب آبياري در اثر مخلوط شدن با زه‌آبهاي شور و يا پيشروي آب دريا شور شود. همچنين شوري در خاك تنها از حل شدن نمكهاي معدني خاك به وجود نمي آيد، بلكه ممكن است در نتيجه شور بودن سطح ايستابي و استفاده از كودهاي شيميايي يا مواد اصلاح كننده خاك نيز حاصل شود (مانند استفاده از گچ و آهك در اصلاح برخي خاكها).
2-9-1- چگونه گياهان به شوري عكس العمل نشان مي دهند؟
اگر چه تمام خاكهاي كشاورزي و آب آبياري حاوي نمك مي باشند ولي مقدار و نوع نمكهاي موجود هم به خاك و هم به آب آبياري بستگي دارد. خاك را شور به حساب نمي آورند، مگر اين كه غلظت نمك در ناحيه ريشه به حدي بالا باشدكه از رشد متعارف گياه و عملكرد بهينه آن جلوگيري كند (Mass, 1986).
نمكهاي محلول در آب خاك مي تواند به رشد و عملكرد محصول را به دو طريق كاهش دهند:
1ـ تاثير اسمزي 2ـ مسموميت برخي ازيونهاي خاص
2-9-2- اثرات اسمزي
اثرات اسمزي فرايندهايي هستند كه طي آن نمكها موجب كاهش رشد گياهان مي شوند. به طور معمول غلظت محلولها در سلول ريشه بيشتر از غلظت آن در آب خاك مي باشد و اين اختلاف غلظت باعث مي شود كه آب به طور آزاد به ريشه گياه گسيل شود. اما هنگامي كه شوري آب خاك افزايش مي يابد ازاختلاف غلظت بين آب موجود در خاك و غلظت محلول سلولهاي ريشه كاسته شده و باعث مي شود آب خاك كمتر در دسترس گياه قرار بگيرد. براي اين كه گياه بتواند از حداقل آب موجود در شرايط شور استفاده كند بايد با استفاده از پديده تطابق (تعديل) اسمزي شرايط را براي جذب حداقل آب موجود مهيا نمايد. در اين پديده گياه بايد يا نمكها را تجمع دهد يا يك سري تركيبهاي آلي نظير كربوهيدارتها و اسيدهاي آلي را توليد كند (Maas and. Grattan, 1998)
گياه براي اين عمل بايد از انرژي كه براي رشد گياه لازم است، استفاده كند . در نتيجه در اثر مصرف انرژي اگر چه گياه سالم به نظر مي رسد ولي چون تحت استرس است كوچكتر مي ماند. برخي از گياهان اين عمل تطابق (تعديل) را به خوبي انجام مي دهند و يا در خارج كردن نمكها كارآمدتر هستند،كه همين امر موجب افزايش ميزان تحمل آنها نسبت به شوري مي شود.
2-9-3- تحمل شوري در هالوفيتها
گياهان نسبت به شوري عكس العملهاي متفاوتي را نشان مي دهند. برخي از گياهان كه به هالوفيت ها (گياهان نمك‌دوست) مشهورند در خاكهاي با شوري بسيار بالا رشد معمولي دارند. اين گياهان با استفاده از تطابق اسمزي با جذب و تجمع نمكهاي موجود در آب خاك، خود را به شرايط شوري بالا وفق مي دهند.با افزايش شوري آب موجود در خاك، نمكها در سلولهاي ريشه اين گياهان انباشته شده وموجب جريان آب ازخاك به ريشه اين گياهان مي شود. غشاء سلولهاي اين گياهان خيلي تمايز يافته هستند،به طوري كه به سلولها اجازه مي دهند نمكها را بدون صدمه در سلولها تجمع دهند (Mass, 1986).
2-9-4- تحمل به شوري در گياهان زراعي
اكثر محصولات در رده گليكوفيتها يا گياهان نمك گريز دسته بندي مي شوند، اين چنين گياهان حتي با شوري جزئي هم صدمه مي بينند،اما تحمل آنها به نمكها در اين گروه از گياهان نيز به طور گسترده اي متغير است. برخي از گليكوفيتها با استفاده از پديده تطابق اسمزي تا حدي افزايش شوري خاك را تحمل مي كنند، اما اين گياهان عمل تطابق اسمزي را با روشي متفاوت از گياهان هالوفيت انجام مي دهند. اين گياهان بجاي تجمع نمك در سلولهاي ريشه مبادرت به توليدبرخي مواد آلي (كربوهيدراتهاو اسيدهاي آلي) مي كنند كه با اين عمل غلظت محلول سلول ريشه افزايش مي يابد. در اين عمل نسبت به هالوفيت ها انرژي بيشتري صرف مي شود و به تبع آن رشد وعملكرد گياهان، بيشتر تحت تاثير تنش شوري واقع مي شود.( Mass, 1990)
2-9-5- مسموميت برخي از يونها
شوري رشد و عملكرد گياهان را از طريق مسموميت برخي از يونها از جمله كلر، عنصر بُر و سديم نيز تحت تاثير مي گذارد، اين اثربه مسموميت اختصاصي يونها موسوم است و موقعي اتفاق مي افتد كه اين يونها از طريق آب موجود در خاك جذب سلولهاي ريشه شود و در برگها و ساقه هاي گياهان تجمع يابد. اغلب غلظت بالاي سديم و كلر با سطح شوري مترادف است. غلظت بالاي سديم و كلر در برخي از گياهان از جمله انگور، آووكادو، مركبات و ميوه هاي هسته دار مي‌تواند باعث مسموميت آنها شود.عنصر بُر نيزحتي در غلظت پايين در آب خاك مي تواند براي چندين گياه مسموميت زا باشد . اغلب مسموميت يونها با سوختگي برگها كه به طور عمده در نوك و حواشي برگهاي پير اتفاق مي افتد، همراه است ( Mass, 1986).
استفاده از آب شور يا آب با غلظت بالاي عنصر بُر در آبياري باراني نيز باعث صدمه زدن به برگهاي گياهان مي شود. عنصر بُر نيز همانند كلريد سديم مي تواند جذب برگ شود واگر تجمع آن به بيش از حد مجاز برسد مي تواند به گياه آسيب برساند. حساسيت گياهان نسبت به اين گونه صدمات بسته به اين است كه برگ با چه سرعتي اين عناصر را جذب مي كند كه اين خود نيز به خصوصيات برگ گياه و دوره آبياري باراني وابسته است. گياهاني كه مدت زمان بيشتري برگدار هستند ( مانند انگور و برخي از درختان) يونهاي بيشتري را در برگهاي خود تجمع مي دهند حتي در زمانيكه سرعت جذب برگ پايين باشد (Hanson et al. 1999) .
2-9-6- مرحله رشد گياه بر روي اثرات شوري تاثير دارد.
حساسيت گياه به شوري به مراحل رشد گياه (جوانه زني ، رشد رويشي يا رشد زايشي) نيز وابسته است. تعداد زيادي از گياهان نظير پنبه، گوجه فرنگي، ذرت، گندم و چغندرقند ممكن است در مراحل اوليه رشد حساسيت بيشتري به شوري داشته باشند، اما در مراحل بعدي ممكن است مقاومتشان بيشتر شود. برخي از گياهان ممكن است عكس حالت فوق را از خود نشان دهند. يافته هاي علمي در اين ارتباط بسيار كم است، اما آنچه مشخص شده است اين است كه اگر شوري طي مرحله جوانه زني و مراحل اوليه رشد رويشي كمتر از مقداري باشد كه موجب كاهش رشد يا كارآيي گياه مي شود، به طور قطع گياه در مراحل بعدي رشد مقاومت بيشتري از خود نشان مي دهد( Hanson et al. 1999) .
2-9-7- تحمل گياهان به شوري
تحمل گياهان به شوري دراصل توانايي گياهان درتحمل نمك زياد درمحيط ريشه است. در حقيقت تحمل گياه به شوري ،يك ارزيابي واقعي نيست، و به عوامل زيادي مانند نوع نمك، شرايط آب وهوايي، شرايط خاك وسن گياه وابسته است.
زارعين مقاومت به شوري را به صورت ديگري تعريف مي كنند كه عبارت است از: «ميزان رشد وعملكرد يك گياه درشرايط خاك شور درمقايسه با رشد وعملكرد آن درشرايط خاك غيرشور». مقاومت به شوري با برآورد عملكرد متوسط گياه درشرايط مختلف شوري به خوبي قابل بيان است. اغلب محصولات مي توانند شوري خاك را تا آستانه مشخصي يعني تا حداكثر ميزان شوري تحمل كنند به طوري كه تا اين حد آستانه عملكرد گياه كاهش نمي يابد. بعد از اين حد آستانه، عملكرد در مدل خطي كم و بيش با افزايش شوري كاهش مي يابند(Hanson et al. 1999).
2-9-8- ارتباط بين شوري خاك وعملكرد گياه
رابطه بين عملكردنسبي وشوري خاك معمولا بوسيلة معادله زير بيان مي شود:
Y=100-B(ECe -A)
كه دراين معادلهY عملكرد نسبي يا پتانسيل عملكرد برحسب درصد است. A ميزان حدآستانه برحسب دسي زيمنس برمتر ويا حداكثر شوري ناحية ريشه است كه در آن 100درصد عملكردگياه توليد مي شود. B شيب خط يادرصد كاهش درعملكرد نسبي گياه به ازاي هر واحد افزايش شوري (برحسب دسي زيمنس برمتر) است وECe ميانگين شوري خاك ناحية ريشه برحسب دسي زيمنس برمتراست. مقدار Bو A براي محصولات مختلف متفاوت بوده و ميزان آن براي هر محصول مشخص است(Hanson et al. 1999) .
2-9-9- اثر تنش شوری بر انگور
همان‌گونه که بیان شد اصطلاح شوری بیانگر وجود غلظت‌های بالایی از نمک‌های محلول (به شکل یونی) در آب‌وخاک است. در مناطقی که میزان تبخیر بالاتر از میزان بارندگی باشد نمک‌های موجود در محلول خاک در سطح خاک تجمع یافته و شوری توسعه می‌یابد.آب باران به‌ویژه در نواحی ساحلی دارای مقداری نمک ( کمتر از 50میلی‌گرم در لیتر کلرید سدیم) است. تاکستان‌های تحت آبیاری بیشتر از تاکستان‌های مناطق دیم در معرض خطر شوری قرار دارند زیرا آب‌های بکار رفته جهت آبیاری نسبتاً غنی از نمک‌های محلول است. بنابراین آبیاری در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی در طولانی‌مدت می‌تواند منجر به تشکیل لایه‌های نمکی در سطح خاک شود. اکثر انگورها جهت مصرف تازه خوری و تولید کشمش در اقلیم‌های نسبتاً گرم و خشک تولید می‌شود و به همین علت بیشتر در معرض خطرات شوری قرار دارند. مقادیر نسبی یون‌های مختلف در منابع آبی و خاکی متفاوت‌اند ولیکن یون‌هایی که بیشتر با اثرات ناشی از شوری بر انگور در ارتباط‌اند یون‌های سدیم و کلر است. یون‌های محلول باعث افزایش هدایت الکتریکی آب می‌شود و لذا شوری آب آبیاری و عصاره خاک بر مبنای واحد هدایت الکتریکی (دسی زیمنس بر متر) بیان می‌شود. آستانه‌ای که بالاتر از آن اثرات شوری بر رشد و عملکرد انگور بروز می‌کند حدود dSm-1 2 تعیین‌شده و در سطح dSm-1 16 گیاه انگور از بین می‌رود(4) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Zhang</Author><Year>2002</Year><RecNum>9</RecNum><DisplayText>(Zhang, Walker, Stevens, & Prior, 2002)</DisplayText><record><rec-number>9</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”2xtzf0zsmsxpr9erprsv2edkrz2a5xzfa2ps”>9</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Zhang, X. K.</author><author>Walker, R. R.</author><author>Stevens, R. M.</author><author>Prior, L. D.</author></authors></contributors><titles><title>Yield-salinity relationships of different grapevine (Vitis vinifera L.) scion-rootstock combinations</title><secondary-title>Australian Journal of Grape and Wine Research</secondary-title></titles><periodical><full-title>Australian Journal of Grape and Wine Research</full-title></periodical><pages>150-156</pages><volume>8</volume><number>3</number><dates><year>2002</year></dates><isbn>1322-7130</isbn><accession-num>WOS:000179195800001</accession-num><urls><related-urls><url><Go to ISI>://WOS:000179195800001</url></related-urls></urls><electronic-resource-num>10.1111/j.1755-0238.2002.tb00250.x</electronic-resource-num></record></Cite></EndNote>(Zhang, Walker, Stevens, & Prior, 2002). ازآنجاکه یون‌های محلول باعث کاهش پتانسیل اسمزی (πΨ) آب می‌شوند، هدایت الکتریکی برابر با dSm-1 2 که معادل محلول 20میلی‌مولار کلرید پتاسیم است، پتانسیل اسمزی در حدود 1/0- مگا پاسکال تولید می‌کند. پتانسیل اسمزی در خاک‌های نرمال به‌طورمعمول در حدود 01/0- مگا پاسکال است. درحالیکه در خاک‌های شور ممکن است این مقدار به کمتر از 2/0- مگا پاسکال کاهش یابد. کاهش پتانسیل اسمزی عصاره خاک (SoilΨ ) باعث اختلال در جذب آب توسط ریشه و افزایش مقاومت هیدرولیکی ریشه به علت مسدود شدن اکوپورین‌ها می‌شود.
مشکل اصلی انگورهای رشد یافته در مناطق شور آن است که ریشه‌ها باید یون‌های موردنیاز خود را از محیط ریشه جذب کنند درحالیکه همزمان مانع ورود یون‌های سدیم و کلر شوند. سمیت واژه‌ای نسبی است و بایست به این نکته توجه شود که گیاه به‌منظور واکنش شکافت آب طی فرآیند فتوسنتز که منتج به تولید الکترون، پروتون و اکسیژن می‌شود ، به کلر نیازمنداست. ریشه به‌طور کارآمدی یون‌های عناصر غذایی موردنیاز خود را از یون‌های سمی تفکیک و جذب می‌نماید و یا یون‌های سمی واردشده به درون بافت ریشه را به بیرون پمپ می‌نماید و از این طریق مانع ورود بیش از 95% از یون‌های سدیم و کلر به بافت چوبی می‌شود (163) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Munns</Author><Year>2008</Year><RecNum>121</RecNum><DisplayText>(Rana Munns & Tester, 2008)</DisplayText><record><rec-number>121</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”2xtzf0zsmsxpr9erprsv2edkrz2a5xzfa2ps”>121</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Munns, Rana</author><author>Tester, Mark</author></authors></contributors><titles><title>Mechanisms of salinity tolerance</title><secondary-title>Annu. Rev. Plant Biol.</secondary-title></titles><periodical><full-title>Annu. Rev. Plant Biol.</full-title></periodical><pages>651-681</pages><volume>59</volume><dates><year>2008</year></dates><isbn>1543-5008</isbn><urls></urls></record></Cite></EndNote>(Rana Munns & Tester, 2008). بااین‌وجود هرچند سدیم عنصری ضروری برای گیاه محسوب نمی‌شود ولیکن در شرایط تنش شوری در جهت گرادیان غلظت توسط گیاه جذب‌شده و بر سر جذب با یون پتاسیم رقابت خواهد کرد.(405) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Hasegawa</Author><Year>2000</Year><RecNum>405</RecNum><DisplayText>(Hasegawa, Bressan, Zhu, & Bohnert, 2000)</DisplayText><record><rec-number>405</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”w0r0svdw7d505iewvd6pdwvaxe2az9tfzrvw”>405</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Hasegawa, Paul M</author><author>Bressan, Ray A</author><author>Zhu, Jian-Kang</author><author>Bohnert, Hans J</author></authors></contributors><titles><title>Plant cellular and molecular responses to high salinity</title><secondary-title>Annual review of plant biology</secondary-title></titles><periodical><full-title>Annual review of plant biology</full-title></periodical><pages>463-499</pages><volume>51</volume><number>1</number><dates><year>2000</year></dates><isbn>1040-2519</isbn><urls></urls></record></Cite></EndNote>(Hasegawa, Bressan, Zhu, & Bohnert, 2000). در مقایسه با سلول‌های پوستی و دایره محیطیه ریشه انگور، سلول‌های هیپودرم و اندودرم به‌صورت انتخابی پتاسیم بیشتری نسبت به سدیم و کلر در خود تجمیع می‌کنند (462) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Storey</Author><Year>2003</Year><RecNum>56</RecNum><DisplayText>(Storey, Schachtman, & Thomas, 2003)</DisplayText><record><rec-number>56</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”2xtzf0zsmsxpr9erprsv2edkrz2a5xzfa2ps”>56</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Storey, R</author><author>Schachtman, DP</author><author>Thomas, MR</author></authors></contributors><titles><title>Root structure and cellular chloride, sodium and potassium distribution in salinized grapevines</title><secondary-title>Plant, cell & environment</secondary-title></titles><periodical><full-title>Plant, Cell & Environment</full-title></periodical><pages>789-800</pages><volume>26</volume><number>6</number><dates><year>2003</year></dates><isbn>1365-3040</isbn><urls></urls></record></Cite></EndNote>(Storey, Schachtman, & Thomas, 2003). در مقابل سلول‌های کورتکس و پریسیکل مقادیر زیادی از سدیم و کلر را در واکوئل های آنها ذخیره می‌کنند (462) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Storey</Author><Year>2003</Year><RecNum>56</RecNum><DisplayText>(Storey et al., 2003)</DisplayText><record><rec-number>56</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”2xtzf0zsmsxpr9erprsv2edkrz2a5xzfa2ps”>56</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Storey, R</author><author>Schachtman, DP</author><author>Thomas, MR</author></authors></contributors><titles><title>Root structure and cellular chloride, sodium and potassium distribution in salinized grapevines</title><secondary-title>Plant, cell & environment</secondary-title></titles><periodical><full-title>Plant, Cell & Environment</full-title></periodical><pages>789-800</pages><volume>26</volume><number>6</number><dates><year>2003</year></dates><isbn>1365-3040</isbn><urls></urls></record></Cite></EndNote>(Storey et al., 2003). اما انگور در خاک‌های شوری که غلظت برابری از کلر و سدیم را دارد، کلر بیشتری نسبت به سدیم جذب می‌نماید (35) ADDIN EN.CITE <EndNote><Cite><Author>Walker</Author><Year>1981</Year><RecNum>141</RecNum><DisplayText>(R. Walker, Torokfalvy, Scott, & Kriedemann, 1981)</DisplayText><record><rec-number>141</rec-number><foreign-keys><key app=”EN” db-id=”2xtzf0zsmsxpr9erprsv2edkrz2a5xzfa2ps”>141</key></foreign-keys><ref-type name=”Journal Article”>17</ref-type><contributors><authors><author>Walker, RR</author><author>Torokfalvy, E</author><author>Scott, N Steele</author><author>Kriedemann, PE</author></authors></contributors><titles><title>An analysis of photosynthetic response to salt treatment in Vitis vinifera</title><secondary-title>Functional Plant Biology</secondary-title></titles><periodical><full-title>Functional Plant Biology</full-title></periodical><pages>359-374</pages><volume>8</volume><number>3</number><dates><year>1981</year></dates><isbn>1445-4416</isbn><urls></urls></record></Cite></EndNote>(R. Wa
